Wellcome To My Diary Asghar Sagar

Tuesday, 29 January 2019

MyDairyAsgharSagar January 29, 2019

تراھٽ ۔ رطوبت ۔ آلاڻ ۔ آبيدگي Hydration

اصغر ساگر

۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

تراھٽ اشارو ڪري ٿي تنھنجي جسم ۾ ٺيڪ نموني پاڻي موجود آھي. تنھنجو جسم گذر ڪرڻ لاء پاڻي تي ڀاڙي ٿو. تنھنجي جسم ۾ ھر ھڪ گهرڙي ۔ اوڄي ۽ عضوي کي ٺيڪ نموني ڪم ڪرڻ لاء پاڻي جي ضرورت پوي ٿي. مثال طور توھان جو جسم پنھنجي گرمي پد کي برقرار رکڻ لاء پاڻي کي استعمال ڪري ٿو ۔ ردي مادا خارج ڪري ٿو ۽ سنڌن کي سڻڀو ڪري ٿو.

Hydration indicates there is a water properly in your body. Your body depends on water to survive. Every cell, tissue, and organ in your

body needs water to work properly. For example, your body uses water to maintain its temperature, remove waste, and lubricate your joints.

Cell گهرڙو

To depend on sth ڪنھن شي تي ڀاڙڻ ۔ دارومدار رکڻ

Tissue اوڄو ۔ تاندورو ۔ تاندور

Organ عضوو

To maintain sth ڪنھن شي کي برقرار رکڻ

Temperature گرمي پد

Waste ردي مواد ۔ ڪن ڦٿ ۔ گند ۔ ڪن

To lubricate sth

ڪنھن شي کي سڻڀو ڪرڻ ۔ تيل ڏيڻ

Joints سنڌن

وڌيڪ پڙهو

Monday, 28 January 2019

انساني گهرڙن جي انگيات Anatomy of human cells

MyDairyAsgharSagar January 28, 2019

وڌيڪ پڙهو

پاڻي پيئڻ Drinking water | اصغر ساگر

MyDairyAsgharSagar January 28, 2019

پاڻي پيئڻ Drinking water

اصغر ساگر

۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

ھر ھڪ انسان کي ھڪ مخصوص مقدار ۾ پاڻي پيئڻ جي ضرورت رھي ٿي. ماھرن مطابق کاڌي مٿان پاڻي پيئڻ نقصانڪار آھي ڇوجو ان وقت پاڻي پيئڻ کاڌي کي ھضم ڪندڙ صفرا (معدوي رطوبت) Gastric juice جي اثر کي گهٽ ڪري ٿو جنھن سان کاڌو مشڪل سان ھم ٿئي ٿو ۔ انسولين جي سطح ۾ واڌارو ٿي وڃي ٿو ۽ بدھضمي ٿي وڃي ٿي. رات جو سمهڻ وقت ضرور گلاس پاڻي پئڻ کپي ڇوجو ننڊ ۾ جسم جي خشڪي وڌي ٿي ۽ تراھٽ Hydration گهٽجي وڃي ٿي ۽ خشڪي Dehydration کان بچائيندي. ورزش ڪرڻ کان پوء گهڻو پاڻي نہ پيئجي ائين ڪرڻ سان آت ۔ مٿي کي ڦيري ۽ مٿي جو سور ٿي سگهي ٿو. جن ماڻهن کي رات جو گهٽ ننڊ اچي ٿي اھي رات جو ننڊ مان اٿڻ دوران پاڻي نہ پيئن ننڊ ڦٽي ويندي يا اڃ جي صورت ۾ ھڪ يا ٻہ ڍڪ پاڻي پيئن.

وڌيڪ پڙهو

Friday, 25 January 2019

ڏندن ۽ وات جي صفائي Cleanliness of teeth and mouth | اصغر ساگر

MyDairyAsgharSagar January 25, 2019

ڏندن ۽ وات جي صفائي

Cleanliness of teeth and mouth

اصغر ساگر

۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

اسان وٽ اڪثر ڏٺو ويو آھي تہ ڏندن کي برش ڏيڻ دوارن صرف ڏندن کي برش ڏنو ويندو آھي جڏھن تہ جسم کي نقصان ڏيڻ وارا بيڪيٽيريا زبان جي مٿئين تھ تي رھجي ويندا آھن. ان کانسواء وات جي صفائي تي ڪڏھن بہ ڌيان نہ ڏنو ويندو آھي تہ اسان جي وات ۾ وائرس يا بيڪيٽيريا رھي سگهن ٿا جيڪي ڏندن کي ڪمزور ڪري سگهن ٿا - بدھضمي جو شڪار ڪري سگهن ٿا - ساھ جي نالي ۾ اچي ساھ جا مسئلا پيدا ڪري سگهن ٿا ۽ ۽ جسم جي سڄي سرشتي کي متاثر ڪري سگهن ٿا. ننڍيون ننڍيون ڳالهيون ڪڏھن نظرانداز ڪرڻ ڪري تڪليف جو باعث بنجنديون آھن ائين زبان ۽ وات جا بيڪيٽيريا صفائي نہ ٿيڻ ڪري مختلف بيمارين جي ور چاڙھي سگهن ٿا.

جاپان ۾ ڪيل هڪ ڊگهي سروي مان انڪشاف ٿيو آهي تہ جيڪڏهن ڏندن ۽ وات جي درست صفائي نہ ڪئي وڃي تہ ان سان ڦڦڙ متاثر ٿين ٿا ۽ ساھ جو مرض جنم ڏٺي ٿو. جرنل ايم اسفيئر ۾ شايع ٿيندڙ ان تحقيق ۾ جاپان جي بزرگ ماڻهن جو جائزو ورتو ويو. ان موجب وات ۽ خاص طور تي زبان تي ملندڙ بيڪٽيريا جو ڦڦڙن جي تندرستي سان گهرو تعلق هوندو آهي. سروي جو خلاصو اهو رھيو تہ ڏندن ۽ وات جي صحت خاص طور تي بزرگن لاءِ تمام ضروري آهي.

جيڪڏهن ان جو خيال نہ رکيو وڃي تہ ڦڦڙن ۽ ساھ جو نظام متاثر ٿيندو آهي.

جاپاني شهر فوڪوڪا ۾ واقع ڪيوشو يونيورسٽي ۾ اورل هيلٿ جي ماهر ڊاڪٽر يوشي هيساياما شيٽا ۽ سندس ساٿين چيو آهي تہ وات جا بيڪٽيريا جيڪڏهن جسم جي اندر هليا وڃن تہ اهي اسان جي صحت کي متاثر ڪن ٿا، نہ صرف اھو پر وات جا بيڪٽيريا ۽ جيوڙا ڪينسر، ٿولھ، دل جي مرضن ۽ ٻين مرضن جو سبب بڻجندا آهن. جاپاني ماهرن 2016ع جي وچ ۾ 70 کان 80 سالن جي 503 بزرگن جو جائزو ورتو تہ خبر پئي ته ڪجھ بزرگ کنگھ ۽ غذا ڳڙڪائڻ جي عمل ۾ بہ خراب بيڪٽيريا جو شڪار ٿي رهيا آهن.

ان عمل ۾ ماهرن جديد طريقن سان جينياتي جائزو بہ ورتو جنهن کي 16 ايس آر اين اي جينياتي سيڪوئنس چيو ويندو آهي. ماهر حيران رهجي ويا تہ وات ۾ ملندڙ چئن قسمن جا بيڪٽيريا مليا جيڪي نمونيا جو سبب بڻجن ٿا اھي بزرگن جي فوتگي جو سبب بہ بڻجي رهيا آهن.

انهن بيڪٽيريائن جا نالا پري ويٽولاهسٽي ڪولا، وائلونيلا اٽائيپڪا، اسٽريپٽو ڪوڪس سيلي وائرس ۽ اسٽريپٽو ڪوڪس پير اسينجيئنس آهن. بزرگ ماڻهو ڏند درست انداز ۾ صاف ناهن ڪندا، پوءِ ڏندن ۾ خلا، گهٽ ڏند ۽ گدلاڻ سبب اھي چئن ئي قسمن جا بيڪٽيريا ڦھلجندا رهيا آهن. ان ڪري ننڍن توڙي وڏن کي وات سان گڏ زبان کي بہ برش ڪرڻ کپي جيئن اھي بيڪيٽيريا نہ وات ۾ رھن نڪي زبان تي رھن ۽ صحت صحيح نموني ميسر ٿي سگهي.

حل :-

زبان جي مٿين تھ تي برش ڪجي.

رات جو سمھڻ وقت ڏندن کي برش ڪجي.

رات جو سمهڻ کان پھرين چانھن نہ پيئڻ گهرجي.

نسخو (1) :-

ڊسپرين 2 عدد

پاڻي منو گلاس

پاڻ ۾ ملائي مھيني ۾ ٻہ دفعا گرڙا ڪجن.

وات ۽ زبان جا جراثيم مري ويندا - ڏند ماڪوڙي لڳڻ کان بچي ويندا - ڀرندڙ ڏند وري مضبوط ٿيڻ لڳندا ۽ ڏندن ۾ جرڪو اچي ويندو.

ذھن نشين ڪرڻ کپي تہ ڊسپرين ڏندن جي جراثيم ۔ ماڪوڙي جي ڪيڙن ۽ ڏندن کي قوت بخشڻ ۾ بھترين تاثير رکي ٿي.

نسخو (2) :-

نم جا پن 24 عدد

پاڻي 2 گلاس

پاڻي ۾ نم جا پن ڪاڙھجن ۔پاڻي اڌ بچي تہ پاڻي ڇاڻجي. پاڻي ٿڌو ڪري گرڙا ڪجن. ھن جي استعمال سان وات وائرسن ۽ بيڪيٽيريائن کان صاف ٿي ويندو.

نسخو (3) :-

نيم گرم پاڻي ۾ لوڻ وجهي گرڙا ڪجن. ھي نمڪين پاڻي مئل گهرڙن کي وات مان خارج ڪري ٿو.

نسخو (4) :-

ھيڊ ٻہ چپٽا ٽن آڱرين جا

پاڻي ڏيڍ گلاس

پاڻي ۾ ھيڊ ڪاڙھجي ۔پاڻي اڌ بچي تہ پاڻي ڇاڻجي. پاڻي ٿڌو ڪري گرڙا ڪجن. ھن جي استعمال سان وات وائرسن ۽ بيڪيٽيريائن کان صاف ٿي ويندو.

نسخو (5) :-

ڊسپرين ھڪ عدد کي چٻاڙي ٻن منٽن تائين وات ۾ رھڻ ڏجي پر گگ اندر نہ وڃي.

وڌيڪ پڙهو

Thursday, 24 January 2019

ماکي ۽ ان جا فائدا Honey and its benefits | اصغر ساگر

MyDairyAsgharSagar January 24, 2019

ماکي ۽ ان جا فائدا Honey and its benefits

اصغر ساگر

۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

نامور يوناني طبيب ۔ ڏاھي ۽ فلسفي بقراط جو چوڻ آھي غذ کي دوا ۽ دوا کي غذا بنائجي.

ڪيتري ڪمال جو قول آھي جيڪڏھن ھن قول تي عمل ڪجي ھوند گهڻا عارضا دور ٿي وڃن ۽ زندگي سڦل ٿي وڃي. ماکي جي فائدن تي جڏھن غور ويچار ڪجي ٿو ائين لڳي ٿو تہ ڄڻ بقراط جو اشارو ماکي طرف ھجي.

ماکي قدرتي طور تي نمٺاڻ Fructose ۔ گلوڪاڻ Gulucose ۔ معدنيات Minerals ۽ دافع تڪسيد Antioxident آھي. ماکي دوا سان گڏ غذا آھي جنھن کي لاتعداد بيمارين ۽ جسماني تڪليفن جي ڇوٽڪاري لاء استعمال ڪيو وڃي ٿو.

ماکي ۾ موجود ڪيلشم ڏندن ۽ ھڏن کي مضبوط ڪري ٿي ۔ وٽامن سي ھاضمي جي نظام کي ٺيڪ رکي ٿي. ھي مرڪب جسم کي مضبوط بنائن ٿا.

ماکي قدرتي نعمت آھي جيڪا اسان جي صحت جي ضمانت آھي. ڪجھ ماڻھو ماکي کي کير سان ۔ ڪجھ چانھن سان ۽ ڪي پاڻي سان استعمال ڪن ٿا. ڪي ماڻھو صبح جو ناشتي ۾ استعمال ڪن ٿا ڪي ڊبل روٽي تي ۽ ڪي اڦراٽن تي مکي کائڻ پسند ڪن ٿا

ماکي ﻫڪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻏﺬﺍ آھي، ﺭﺕ ﺻﺎﻑ ڪري ٿي، ﺩﻝ ۽ ﺩﻣﺎﻍ ﮐﻲ ﻃﺎﻗﺖ ڏئي ٿي، ﭤﮅ ۽ ﺯڪﺎﻡ کان بچائي ٿي ۽ ﭔﻴﻦ ڪﻴﺘﺮﻳﻦ ﺋﻲ ﺍﻧﺪﺭﻳﻦ ﺗﻮڙﻱ ﭔﺎﻫﺮﻳﻦ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ تڪليفن ﺟﻮ ﻫڪ بھترين ﻋﻼﺝ ﺁﻫﻲ.

ماکي معدنيات جو خزانو آھي. ماکي ۾ گلوڪوز ۔ فرڪٽوز ۔ مئگنيشم ۔ پوٽيشم ۔ ڪئلشم ۔ سوڊيم ۔ سليڪا ۔ ڪلورين ۔ سلفر ۔ آئرن ۽ فاسفورس سان مالامال آھي. ان کان سوا وٽامن بي ون ۔ وٽامن بي 2 ۔ وٽامن بي 6 ۔ وٽامن بي 5 ۔ وٽامن بي 5 ۔ ڪاپر ۔ آيوڊين ۽ جست جي ٿوري مقدار پاتي وڃي ٿي.

ھزار سالن کان ماکي کي آيورويدڪ دوائن ۾ استعمال ڪيو وڃي ٿو. ھن جو بنيادي مقصد مختلف عناصرن ۾ پيدا ٿيڻ واري عدم توازن کي مثبت طور تي دور ڪرڻ آھي. نظر ۾ تيزي ۔ وزن گهٽ ڪرڻ ۔ نامردي ختم ڪرڻ ۽ سرعت انزال جھڙن مرضن ۾ مفيد آھي. پيشاب جي نالين جي بيمارين ۔ دم ۽ آتن جي صورت ۾ فائديمند شي آھي.

ماکي صدين کان شفا لاءِ استعمال ٿيندي اچي ٿي پئي. ماکي ۾ اهڙيون خاصيتون آهن جيڪي مختلف مرضن ۽ تڪليفن ۾ فائدو ڏين ٿيون. ماکي ڪمزور دماغ وارن لاءِ ڪارائتي شئي آهي. هي چهري جو رنگ صاف رکي ٿي ۽ خون صاف ڪري ٿي. هن جي روزاني استعمال سان معدو صحتمند رهي ٿو. پاڻي ۾ پيئڻ سان اکين کي فائدو ڏيندي آهي.

ماکي فاسد مادن کي ڪڍي ٿي ۽ زھريلن مادن کان دور ڪري ٿي. ماکي جا بيڪيٽيريا روڪ مادا انسان جي مدافعتي نظام کي مضبوط ڪن ٿا. ماکي جگر جي فعل کي بيدار ڪري ٿي ۔ يرقان ۔ فالج ۽ لقوي کي دور ڪري ٿي ۽ مثاني ۽ بڪين جي پٿري کي ٽوڙي ڪڍي ٿي.

جيڪو دارچيني ۾ اسينشل آئل ٿئي ٿو اھو ماکي سان ملي ٿو تہ ان سان ھائڊروجن پر آڪسائيڊ ٺھي ٿو جيڪو جسم ۾ فنگس يا جراثيمن جي وڌڻ کي روڪي ٿو.

طبي ماهرن مطابق ماکي کي ڪن، نڪ ۽ گلي جي انفيڪشن جي بيمارين لاءِ روڳ روڪ Antibiotic طور استعمال ڪري سگهجي ٿو، ڇو جو ماکي جي مکين جي اڪثر قسمن ۾ روڳ روڪ Antibiotic خاصيتون موجود هونديون آهن. رپورٽ موجب طبي ماهرن جي ليبارٽري ٽيسٽن مان معلوم ٿيو آهي تہ ڇوت Infection سبب پيدا ٿيل اڪثر بيڪيٽريا ماکي سان مري ويندا آهن. ماھرن مطابق ماکي جو روڳ روڪ Antibiotic دوا طور ڪم ڪرڻ جو عمل تمام حيرت انگيز آهي. هن وقت سڀني کان وڌيڪ اثرائتي اينٽي بايوٽڪ دوا ”ريلفمين“ سان رڳو 18 سيڪڙو بيڪٽيريا مرندا آهن پر ماکيءَ جي اينٽي بايوٽڪ دوا طور استعمال سان 91 سيڪڙو تائين بيڪٽريا ختم ٿي ويندا آهن.

نِج ماکي بيمارين سان مقابلي جي سگھ وڌائي ٿي. هن ۾ جيوڙن ۽ بيمارين کان بچائڻ واري خاصيت هوندي آهي جنھن سان قوت مدافعت وڌندي آهي. موسم جي اثرن کان بچڻ لاءِ بہ ماکي استعمال ڪري سگھجي ٿي. ان لاءِ هڪ چمچو ماکي ۔ ھڪ چانھن وارو چمچو ليمي جو رس چمچو ۽ پاڻي اڌ گلاس ۾ شامل ڪري پيئجي.

زڪام وارو ماکي کائيندو تہ ان جو زڪام ختم ٿي ويندو. ماکي سيءَ کان بہ بچائي ٿي ۽ ان جي کائڻ سان ماڻهو ٿڌي پاڻي ۾ بہ وهنجي سگهندا آهن. ٻڪري جي کير ۾ ماکي ملائي پيئڻ سان رت صاف ٿئي ٿو ۽ چرٻي بہ گهٽ ٿئي ٿي. هي تاثر غلط آهي تہ ماکي کي گرمين ۾ نہ کائڻ کپي. هي قدرت جي اهڙي نعمت آهي جنهن مان ڪهڙي بہ موسم ۾ فائدو وٺي سگهجي ٿو. ماکي کي هضم ڪرڻ ۾ معدي کي وڌيڪ تڪليف جي ضرورت ناهي پوندي. هي تہ صرف کاڌو هضم ڪندي آهي. پر گڏوگڏ بک بہ ڏياريندي آهي ۽ جسماني چستي کي برقرار رکندي آهي. هي ساڳئي وقت دوا آهي ۽ توانائي بخشيندڙ شئي بہ آهي.

ماکي مستقل طور تي استعمال ڪرڻ سان ڪمزور شخص صحتمند ٿي سگهي ٿو. ماکي ھر عمر واري لاء يڪسان مفيد آھي

مشرقي بھار جي سائنسدان رامانج وشو شرما مطابق ھڪ ڪلو ماکي ۾ 35 سو ڪيلريون ٿين ٿيون جيڪي 13 لٽر کير يا 65 بيدن يا 19 ڪلو مٽر يا 12 ڪلو صوف يا 20 ڪلو گجرن جي برابر آھي. تحقيق مان نتيجو نڪري ٿو تہ 2 ڪلو گوشت يا اڍائي ڪلو مڇي سان مقابلو ڪري سگهي ٿي.

⏪بھترين خوراڪ :-

◀ماکي ﺑھﺘﺮﻳﻦ ﺧﻮﺭﺍڪ ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ رکي ٿي. ﺭﻭﺯ ﺻﺒﺢ ۽ ﺷﺎﻡ ﺟﻮ ﻣﺎﮐﻲﺀَ ﺟﻮ ﻫڪ ﮐﺎﺋﮡ ﻭﺍﺭﻭ ﭼﻤﭽﻮ ﻣﮑﮡ ﺟﻲ ﭘﺴﻨﺪ ﺁﻫﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺎﻥ ﮐﺎﺋﮡ ﮔﻬﺮﺟﻲ.

⏪تاريخ :-

◀قديم يوناني, رومي, بازنطيني, مصري -- قبطي: ,ايراني-- پارسي, سامي قومون ماکي کي غذا ۽ دوا طور ڪتب آڻينديون هيون، کين اُن جي بھترين معلومات هئي جنھن جو تذڪرو تاريخي ڪتابن ۾ آيل آهي. زيتون جو تيل , ماکي, ۽ انجير مان ٺهيل شراب کي بني اسرآئيل جو قوميتون قديم زماني کان استعمال ڪن ٿيون, ان رسم جو رواج عرب ۾ بہ پيو.

اڄ کان اڍائي ھزار سال اڳ حڪيم جالينوس ۔ افلاطون ۽ بقراط جھڙا وڏا حڪيم ماکي جي افاديت جا قائل ھئا پراڻي زماني کان ماکي بطور دوا استعمال ٿيندي پئي اچي. لنڊن جي ھڪ ميوزيم ۾ پيل فرعون جي لاش تي ماکيء جي مک جي تصوير ٺھيل آھي جيڪو 36 سو قبل مسيح اڳ جو آھي. ميڊيڪل جي دور کان اڳ ۽ پوء مغرب ۾ ايپائرن ٿيراپي رائج آھي جنھن ۾ ماکي ۽ ماکي مان ٺھيل شين سان ڪيو ويندو ھو.

⏪ماکي کائڻ جو طريقو :-

◀ماکي ٻار اڌ چمچو، جوان ۽ پوڙھا 2 چمچا ضرورت مطابق پاڻي ۾ ملائي پيئن يا چٽين. ماکي ننڍن ٻارن کي چٽائي ويندي آهي. بيھوشي، ڪمزوري ۽ دل جي ڌڙڪ بيھڻ جي صورت ۾ نيم گرم پاڻي ۾ ملائي پيئجي. سياري ۾ گرم پاڻي ۾ ۽ هاڙ ۾ ٿڌي پاڻي ۾ ملائي ماکي پيئجي، ماکي کي باھ تي نہ سيڪجي ڇوجو باھ تي سيڪڻ سان ماکي زهر ۾ تبديل ٿي ويندي آهي.

⏪پراڻي ماکي جي تاثير :-

◀ماناري مان لٿل جنھن ماکي کي سال کن ٿي وڃي ان ماکي کي پراڻي ماکي چئبو آهي. جيڪا چرٻي گهٽائڻ ۽ ٿولھ کي گهٽائڻ ۾ ڪم ايندي آهي. ماکي پراڻي ٿيڻ سان جلد ئي هضم ٿيڻ لڳندي آهي. پراڻي ماکي جو مٿيون حصو سنهڙو ۽ هيٺيون حصو رکو ۽ هلڪو هوندو آهي.

⏪ڪچي ماکي جي تاثير :-

◀ماناري ۾ جيسين ماکي ڳاڙهي نہ ٿي وڃي ۽ هلڪي پيلي هجي ان کي ڪچي ماکي چئبو آهي. اها جسم ۾ تيزابيت پيدا ڪندي آهي ۽ جسم کي سڪائي ڇڏيندي آهي. جنھن سان جسم ۾ ناڪاري مادا پيدا ٿي ويندا آهن.

⏪پڪل ماکي جي تاثير :-

◀ماناري ۾ ئي ماکي جڏهن پچي ڳاڙهي ٿي وڃي تہ اها پت، ڪف ۽ ڌات کي ختم ڪري ڇڏيندي آهي. اها زبان جي خشڪي بہ ختم ڪري ٿي، بک لڳائي ٿي ۽ ذهني طاقت ۾ اضافو ڪري ٿي.

⏪ڇا ماکي ڄمي نٿي؟

◀جنھن ماکي ۾ ڊيسٽروز جو مقدار وڌيڪ ٿئي ٿو اھا ماکي ڄمي نٿي ۽ کنڊ جھڙي قلمي شڪل نٿي وٺي ۽ جنھن ماکي ۾ نمٺاڻ Fructose وڌيڪ آھي اھا ڄمي وڃي ٿي ۽ داڻيدار ٿي وڃي ٿي. ان ڪري جيڪا ماکي ڄمي يا داڻيدار ٿي وڃي ان کي نقلي نہ سمجهيو وڃي.

⏪سردار مک يسوڀ يا سوڀ :-

◀ماکي کي ٺاهڻ ۾ سڀن مکين جي محنت شامل هوندي آهي جيڪي گلن مان رس چوسي اينديون آهن پر انهن ۾ سڀ کان وڌيڪ ڪم ان مک جو هوندو آهي جنهن کي سنڌي ۾ راڻي مک سوڀ سڏيو ويندو آهي جيڪا ٻين سڀن مکين جي سردار هوندي آهي جيڪا ڏسڻ ۾ بہ سڀن کان منفرد ۽ وڏي لڳندي آهي. ان سردار مک جي خاصيت اها هوندي آهي تہ ماناري جي هر در تي ايمانداري سان پھرو ڏيندي آهي ۽ جيڪا بہ مک گلن مان رس چوسي ايندي آهي تہ پھريان سردار مک ان کي سنگهي چڪاسيندي آهي. جيڪڏهن اها صرف گل مان ئي رس چوسي ايندي تہ ان کي سردار مک اندر داخل ٿيڻ جي اجازت ڏيندي آھي تہ وڃي ماکي ٺاهي

پر جيڪڏهن ڪابہ مک اتفاق سان بہ ڪنھن غلاظت سان ڇھجي آئي تہ سردار مک اتي ئي ان کي ماناري مان نيڪالي ڏيندي ۽ اندر داخل ٿيڻ نہ ڏيندي آھي ڇوتہ سردار مک کي اها خبر هوندي آهي تہ غلاظت سان ڀريل مک جيڪڏهن اندر داخل ٿي وئي تہ سڄي ماکي خراب ٿي ويندي. سردار مک جي اهڙي توجھ ۽ ايمانداري سان ڀريل سخت پھري جي ڪري ئي شاندار ماکي ٺھندي آهي ۽ هزار سال تائين خراب نہ ٿيندي آھي.

⏪ماکين جو نظام :-

◀ماکين جو نظام ڪنھن سلطنت کان گهٽ نہ ھوندو آھي ۔ ذميواري ھر ڪنھن تي مک تي ورھايل ھوندي آھي. ماکي جي نظام تي روشني وجهجي ٿي.

◀(1) ماکيء جي مکين جي گھرن يعني منارن جو نظم ۽ نظام منظم ۽ باقاعدي ھوندو آھي جيئن هڪ ترقي يافتہ ملڪ جو سلطنت جو نظام ھوندو آھي. ماکيون بھترين نظام ۽ انتظام سان ماکي جا معاملا ھلائينديون آھن جنھن کي ڏسي حيرت دنگ رھجيو وڃي.

◀(2) ماکيون لکن جي تعداد ۾ ماناري ۾ مکيون رهنديون آھن. انهن جو هڪ بادشاه هوندو آھي جيڪو جسم ۽ قد ۾ سڀني ماکين کان وڏو هوندو آھي، سڀئي مکيون ان جي اڳواڻيء ۾ سفر ۽ قيام ڪنديون آھن، ان بادشاه کي ”سوڀ راڻي“ چيو ويندو آھي.

◀(3) سوڀ راڻي مکين جي ڪمن جي ورهاست ڪندي آھي ۽ سڀني کي پنھنجي پنھنجي ڊيوٽي تي لڳائي ڪم ڪرائيندي آھي، ڪي مکيون گھر ٺاهينديون آھن جيڪو سوراخن جي شڪل ۾ ھوندو آھي. اهي مکيون انهن سوراخن کي ايتري خوبصورتي ۽ هڪجھڙائي سان ڇھ خاني شڪل جو ٺاھينديون آھن ڄڻ ڪنهن ماهر انجنيئر پرڪار جي مدد سان انهن سوراخن کي ٺاهيو هجي ۔ سڀني جي شڪل بلڪل هڪجهڙي ۽ سڀني جي ڊيگھ ۽ ويڪر بہ بلڪل برابر هوندي آھي.

◀(4) ڪي مکيون سوڀ جي حڪم سان آنن مان ٻچا پيدا ڪنديون آھن ۽ ڪي ماکي تيارڪنديون آھن، ڪي ميڻ ٺاهينديون آھن، ڪي پاڻي آڻينديون آھن ۽ ڪي پھرو ڏينديون آھن ، مجال آھي جو ڪا ٻي مک انهن جي گھر ۾ داخل ٿئي.

◀(5) هي مکيون گلن، ميون وغيره جو رس چوسي کڻي اينديون آھن. ماکي جي خزاني ۾ جمع ڪرائينديون آھن ۽ ميون ۽ گلن جي ڳولها ۾ سوين ميل پري پري تائين الڳ الڳ وينديون آھن پر اهي پنهنجي مناري کي نہ وسارينديون آھن ۽ بنا تڪليف ڳولها جي سوين ميل پري کان سڌو پنهنجي مناري تائين پهچنديون آھن.

◀(6) هي مکيون مختلف رنگن ۽ مختلف ذائقن مان ماکي تيار ڪنديون آھن ڪڏهن ڳاڙھي ،ڪڏهن سفيد ڪڏهن ڪاري، ڪڏهن پيلي،ڪڏهن ڇڊي ، ڪڏهن گھاٽي مختلف موسمن ۽ مختلف ميون ،گلن جي ڪري ماکي جا مختلف رنگ ۽ ذائقا بدلجندا رهندا آھن.

◀(7) اهي پنهنجا مانارا ڪڏهن وڻن تي، ڪڏهن جبلن ۾، ڪڏهن گھرن ۾ ۽ مختلف جڳهن تي ٺاهينديون آھن.

◀(8) نافرمان ۽ باغي مکين کي انهن جو بادشاھ مناسب سزائون ڏيندي آھي ۽ ڪن کي قتل بہ ڪرائيندي آھي. سڀني کي پنهنجي ضابطي ۾ رکندي آھي ، ڪڏهن ڪا ماکيء جي مک گند تي ناهي ويندي ۽ جيڪڏهن ڪا ويھي رهي تہ انهن جو بادشاه ان کي سخت سزا ڏئي ان کي ماناري مان نيڪالي ڏيندي آھي.

⏪اصلي ماکي جي سڃاڻپ :-

◀نقلي ماکي ۾ سونف جھڙي خوشبو ھوندي آھي.

◀نقلي ماکي ڪاغذ تي لڳائڻ سان ڪاغذ آلو ٿي ويندو آھي.

◀ماکي ۾ ماچيس جي تيلي ٻوڙي ان کي باھ ڏجي جيڪڏھن باھ لڳي تہ اصلي جي نہ لڳي تہ نقلي.

◀ماکي جي قطري کي پٽ تي اڇلجي جيڪڏھن قطرو بيھي رھي تہ اصلي جي قطري کي زمين چوھي وڃي تہ اھا نقلي آھي.

◀ماني کي ماکي ھڻي ڪتي کي کائڻ لاء ڏجي جيڪڏھن ڪتو کائي تہ نقلي ماکي آھي ۽ جيڪڏھن نہ کائي تہ اصلي آھي.

⏪ماکي استعمال ڪرڻ لاءِ هدايتون :-

◀ماکي استعمال ڪندڙ کي هميشہ نِج ۽ اعليٰ خاصيت جي ماکي خريد ڪرڻ گھرجي.

◀جيوڙن کان پاڪ ڪرڻ لاءِ پچايل ماکي خريد نہ ڪجي.

◀بنا پچايل نِج ماکي جي سڃاڻپ اها آهي تہ اها گھٽ گرمي پد تي ڄمڻ لڳندي آهي. اها ماکي گھٽ مقدار ۾ استعمال ڪرڻ گھرجي.

◀قدرتي طور تيار ٿيل ماکي خريد ڪرڻ گھرجي.

◀کنڊ جي بدلي ماکي استعمال نہ ڪجي.

◀پاڻي يا سائي چانھن (سبز چانھن) ۾ ٿوري مقدار ۾ ماکي وجھي استعمال ڪرڻ گھرجي.

◀ماکي گرمي ۽ اس کان بچائي ڪمري ۾ رکڻ گھرجي.

⏪ليمو ۽ ماکي بطور شربت :-

◀جيڪڏھن ماکي کي ليمي سان استعمال ڪيو وڃي تہ فائدا ٻيڻا ٿي وڃن ٿا. ليمي جو پيڪٽن خامرو ماکي سان گڏ وزن گهٽ ڪرڻ ۾ مدد ڪري ٿو ۔ ليمي جي الڪلي ماکي سان ڪينسر جي خطرن کي گهٽ ڪري ٿي. ليمي ۽ ماکي جي شربت پي ايڇ جي سطح کي وڌائي ٿي. ليمي ۽ ماکي ۾ اليڪٽرولائيٽ ۔ پوٽيشم ۔ ڪيلشم ۽ مئگنيشم پاتا وڃن ٿا.

اھي ھي فائدا ڏين ٿا.

◀جسم کي تر تازو رکن ٿا.

◀پاڻي جي ڪمي کي اتي دور ڪن ٿا.

◀سنڌن ۽ پٺاڙن جي درد کي ختم ڪن ٿا.

◀ھاضمي جي نظام کي درست ڪن ٿا.

◀جسم ۾ خامرن کي وڌائن ٿا.

◀جيري جي صفائي ڪن ٿا.

◀ڳلي جي ڇوت ۽ سوزش کان نجات ڏيارين ٿا.

◀جسم ۾ بيماري کان بچائيندڙ دافع تڪسيد پيدا ڪن ٿا.

◀عصبي نظام کي مضبوط ڪن ٿا.

◀رت جي شريانين جي صفائي ڪن ٿا.

◀بي پي وچٿرو ڪن ٿا.

◀وٽامن سي جي مدد سان چمڙي کي صاف صحتمند رکن ٿا ۽ يورڪ ايسڊ کي تحليل ڪن ٿا جنھن جي ڪري سنڌن جي دور کان نجات ملي ٿي.

◀پيٽ واري ماء کي وائرس ۽ فلو کان بچائين ٿا.

◀ٻارن جي ھڏين ۽ خاص ڪري اعصابي نظام دماغ کي مضبوط ڪن ٿا.

◀سيني جي جلن کي ختم ڪن ٿا.

◀بڪين ۽ پتي جي پٿري کي خارج ڪن ٿا.

◀ڏند جي سور ۽ بڊن جي مسئلن جو خاتمو ڪن ٿا.

ماکي جا فائدا :-

⏪(1) سوزاڪ ختم ڪندڙ :-

◀یونیورسٽي آف سائوٿیمپٽن جي سائنسدانن جي تحقيق مطابق ماکي سوزاڪ لاء بھترين دوا آھي. جيڪڏھن ماکي کي پاڻي ۾ ٽيڻو پٽڙو ڪري سوزاڪ جي مريض کي پياريو وڃي تہ بھترين نتيجا نڪرندا. پيشاب ۾ ڇوت پيدا ڪندڙ اڪثر ٻن قسمن جا جراثيم ٿين ٿا.

◀ڪولائي

◀پروٽيئس مير

انهن جراثيمن کي پاڻ ۾ جڙجڻ ۽ سطحن تي ڪٺو ٿيڻ کان ماکيىروڪي ٿي. ساڙي جي حالت ۾ پيشاب سڙي ايندو آھي ۽ ٿورو ٿورو ايندو آھي انهي حالت ۾ ڪيٿيٽر لڳايو ويندو آھي. ڪيٿيٽر جي لڳڻ جي پيشاب جي نالين ۾ اڃان وڌيڪ ڇوت اچي ويندي آھي ۽ جراثيم پيدا ٿيندا آھن. ڪيٿيٽر جي حالت ۾ ماکي جو پاڻي جراثيمن کي ڪيٿيٽر جي پلاسٽڪ ۾ چنبڙڻ ۽ ٻين سطحن کي چپٽڻ کان روڪي ٿو.

⏪(2) ترﺕ ﺗﻮﺍﻧﺎﺋﻲ ڏيندڙ :-

◀قديم اولمپڪ ۾ حصو وٺندڙ رانديگر پنھنجي ڪارڪردگي کي بھترين ڪرڻ لاء خشڪ انجير ۽ ماکي استعمال ڪندا ھئا. جديد تحقيق مان ثابت ٿيو آھي تہ گلائيڪوجن جي سطح بلند رکڻ لاء ماکي مددگار ثابت ٿئي ٿي ۽ ٻئي مٺاڻ جي نسبت ۾ ھن جو اثر جلدي ٿئي ٿو. جنھن بہ ﻭﻗﺖ ﺗﻮﺍﻧﺎﺋﻲﺀَ ﺟﻲ گهٽ ﻫﺌﮡ ﺟﻮ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﭤﺌﻲ، ﻣﺎﮐﻲﺀَ ﺟﻮ ﻫڪ ﭼﻤﭽﻮ ﮐﺎﺋﮡ ﮔﻬﺮﺟﻲ.

⏪(3) دﻣﺎﻍ کي ﻃﺎﻗﺖ ڏيندڙ :-

◀سائنسي تحقيق مطابق ماکي ۾ ذھني ڇڪتاڻ سان وڙھڻ جي صلاحيت موجود آھي. ھي دفاعي نظام کي بحال ڪري ياداشت کي بھتر بنائي ٿي. ماکي ۾ موجود ڪيلشم دماغ ۾ آساني سان جذب ٿي وڃي ٿي جنھن جي ڪري دماغ جي فعلن تي مفيد اثر مرتب ٿين ٿا.

ماکي چمچو ۽ عرق گلاب آنو روز ملائي پيئجي.

⏪(4) وار ڦٽائڻ لاء :-

◀ڪنھن جا وار ڪرن ٿا ۽ گنجي ٿيڻ جو خطرو رھي ٿو انهي لاء ھي نسخو اھميت رکي ٿو. وار تيزي سان ڦٽندا ۽ مضبوط ٿيندا.

دارچيني 2 تولا

لونگ 4 عدد

زيتون جو تيل آنو

ماکي آنو

دالچيني ۽ لونگ ڪٽي پائوڊر ڪجن. پوء تيل ۽ ماکي ملائي ان ۾ پائوڊر وجهي کرل ڪجي. ملي وڃي تہ شيشي ۾ وجهجي ۽ اس ۾ رکجي. صبح شام شيشي کي ھلائجي. ٽن ڏينھن کان پوء استعمال ڪجي.

⏪(5) سڙندڙ عضوي لاء مفيد :-

◀ماڻهو ڪم ڪار دوران جيڪڏهن سڙي پوي تہ ماکي جو مک ڪرڻ سان تڪليف گھٽجي وڃي ٿي ۽ ساڙو ختم ٿي وڃي ٿو. ماکي جي جيوڙا ختم ڪرڻ واري خاصيت متاثر حصي کي انفيڪشن کان پڻ بچائي ٿي ۽ زخم تيزي سان ڀرجڻ لڳندو آهي.

⏪(6) کنگھ ختم ڪندڙ :-

◀ماکي کنگھ کي گهٽ ڪرڻ لاء مفيد آھي. ھڪ سو ڏھ ٻارن تي ٿيل تحقيق مان ڳالھ سامهون آئي تہ ماکي جي ھڪ خوراڪ ڊيڪسٽروميٿوفين جي خواراڪ کان وڌيڪ فائديمند ثابت ٿي آھي. ماکي جي خوراڪ وٺڻ کان پوء ٻارن جي اڪثريت سڪون سان ننڊ پوري ڪئي. جيڪڏهن کنگھ ٿي پوي ۽ اها ڪنهن بہ طرح سان نہ ڇڏي تہ ماکي جو استعمال ان لاءِ فائديمند آهي. تحقيق ۾ اهو ثابت ٿيو آهي تہ ماکي ٻين کنگھ جي دوائن جي مقابلي ۾ وڌيڪ فائدو ڏيندڙ آهي. کنگھ ۾ ماکي استعمال ڪرڻ سان ڳلي ۾ ماکي جي تَھ ٺھي وڃي ٿي ۽ مٺو ذائقو ڳَلي جي حساسيت کي گھٽائي ٿو جنهن سان کنگھ بہ گھٽجي ويندي آهي.

ماکي چمچو ۽ پاڻي اڌ گلاس ملائي کنگھ واري ٻار کي استعمال ڪرائڻ گهرجي.

⏪(7) ننڊ ڏياريندڙ :-

◀نِج ماکي سڪون واري ننڊ ڏياريندي آهي. ماکي ۾ موجود مٺاڻ رت جي انسولين وڌائي ٿي جنھن مان ھڪ ڪيميائي مادو سيروٽونين خارج ٿئي ٿو جيڪو ميلان Melatonin گهرڙي ۾ تبديل ٿي وڃي ٿو جنھن جي ڪري سٺي ننڊ اچي ٿي. ماکي جي استعمال سان جيري ۾ گلائيڪوجن مادو پيدا ٿئي ٿو جو ياداشت جي ھارمون ميلان تي اثرانداز ٿئي ٿو جنھن سان پرسڪون ننڊ اچي ٿي.

⏪(8) وات جي ڦلوڪڻن ۽ پچڻ لاء :-

◀ماکي وات جي ڦلوڪڻن ۽ وات جي پچڻ لاء بھترين آھي. پاڻي ۾ ماکي ۽ ھيڊ چمچو وجهي ملائي گرڙا ڪجن. صرف 4 ڏينھن ۾ فرق پوندو.

⏪(9) ھاﺿﻤﻲ ﺟﻲ ﻣڙﻧﻲ ﺧﺮﺍﺑﻴﻦ کي دور ڪندڙ :-

◀ﻫﺎﺿﻤﻲ ﺟﻲ ﻫﺮ ﻗﺴﻢ ﺟﻲ ﺧﺮﺍﺑﻲ ﻻﺀِ ” ﻣﺎﮐﻲﺀَ ﺟﻲ ﭼﺎنھن“ ﭠﺎﻫﮡ ﮔﻬﺮﺟﻲ . ﺗﺎﺯﻱ ﭘﺎﮢﻲﺀَ ﺟﻲ ﺍﭔﺎﺭﻳﻞ ﻫڪ ڪﻮﭖ ۾ ﻫڪ ﭼﻤﭽﻮ ﻭﺟﻬﮡ ﺳﺎﻥ ” ﻣﺎﮐﻲﺀَ ﺟﻲ ﭼﺎنھن “ ﭠﻬﻲ پوي ٿي. ھي چانھن نيم گرم پيئڻ کپي.

⏪(10) ڦڦڙن کي صاف ڪندڙ :-

◀جنھن ٻار کي کنگھ ھجي تہ ان کي سمھڻ کان پھرين ماکي ۽ ليمو ملائي پيارجي ڪجھ ڏينھن ۾ کنگھ جي شڪايت ختم ٿي ويندي ۽ ننڊ بہ خراب نہ ٿيندي ڇوجو ماکي ۾ ڊي مل سينٽ مادو ٿئي ٿو جيڪو جيڪو ڳلي کي کنگھ جي جراثيمن کان محفوظ رکي ٿو جڏھن تہ ڪيفين ڦڦڙن کي صاف ڪري ساھ جي عمل کي بھتر ڪري ٿي.

⏪(11) ماکي ھلڪو جلاب :-

◀ﻣﺎﮐﻲ ﻫڪ ﻫﻠڪﻮ ﺟﻼﺏ ﭘﮡ ﺁﻫﻲ . ﻗﺒﻀِﻲﺀَ ﺟﻲ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ﺟﺘﻲ ﭔﻲ ڪﺎ ﺩﻭﺍ ﻧﻘﺼﺎﻥ ڏﺋﻲ، پر ماکي فائدو ڏئي ٿي. ماکي جو تھ رڳن سان چپٽجي وڃي ٿو جنھن جي ڪري ماڻهو پيٽان صحيح ويھي ٿو ۽ ھلڪي نموني جلاب اچن ٿا جنھن جي ڪري پيٽ صاف ٿيڌوڃي ٿو.

ﻣﺎﮐﻲﺀَ ﺟﺎ 2 ﭼﻤﭽﺎ نيم گرم ﭘﺎﮢﻲﺀَ ۾ ﭘﻴﺌﮡ ﺳﺎﻥ ﺳﺎﻥ ﻗﺒﻀﻲ ﺧﺘﻢ ﭤﻲ ﻭڃي ٿي.

⏪(12) جسم ﮐﻲ ﭤﮅﻭ رکندڙ :-

◀ماکي جو استعمال اونهاري ۾ بھترين آھي. ھي جيري جي گرمي ختم ڪري ٿي ۔ گرمي جي ڪري دل جي تيز ڌڙڪي کي دور ڪري ٿي ۔ جسم کي سڪون ڏئي ٿي ۽ ٿڪ کي ختم ڪري ٿي.

ﺍﻭﻧﻬﺎﺭﻱ ﺟﻲ ﮔﺮﻡ ڏﻳﻨﻬﻦ ۾ ﻣﺎﮐﻲﺀَ جو ھڪ چمچو ﭤﮅﻱ ﭘﺎﮢﻲﺀَ ﺟﻲ ﻫڪ ﮔﻼﺱ ۾ ﭼﮝﻲﺀَ ﻃﺮﺡ ﻣﻼﺋﻲ ﭘﻴﺌﮡ ﺳﺎﻥ ﺟﺴﻢ ۾ ﭤﮅڪﺎﺭ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﭤﻴﻨﺪﻱ . ﺍﻥ ﻃﺮﻳﻘﻲ ﺳﺎﻥ ﺟﻴڪڏﻫﻦ ﻣﺎﮐﻲ ڪﺠﮫ ڏﻳﻨﻬﻦ ﺭﻭﺯﺍﻧﻮ ﭘﻴﺌﺒﻲ، تہ ﺩﻝ ﺟﻮ ﺳﺎڙﻭ ﺧﺘﻢ ﭤﻲ ﻭﻳﻨﺪﻭ ۽ ﺟﺴﻢ ﻣﺎﻥ ﻭﺍﮄُﻭ ﮔﺮﻣﻲ ﭘﮡ ﻧڪﺮﻱ ﻭﻳﻨﺪﻱ.

⏪(13) زخم ختم ڪندڙ :-

◀زخمن ۽ جليل حصن تي ماکي جو استعمال ايترو مفيد آھي جيترو سلفرڊيازان جو. بيڪيٽريا روڪ خامرا ھجڻ ڪري ماکي اھڙا اثر مرتب ڪري ٿي جو زخمن جو ڇوت ختم ٿي وڃي ٿو ۽ زخم ڇٽي وڃن ٿا. ماکي کي جڏھن زخم تي لڳايو وڃي ٿو ان ۾ موجود گلوڪاڻ Glucose ۽ نمٺاڻ Fructose پاڻي کي جذب ڪري وٺن ٿا. ماکي ۾ موجود انسان دوست بيڪيٽيريا ھڪ قدرتي دوا طور ڪم ڪري ٿو. ان کان علاوه ماکي ۾ پاتل غذائي مواد مان سوڄ نٿي ٿئي. ماکي ۾ موجود بيڪيٽيريا روڪ نمي ۽ ھيڊروجن پر آڪسائيڊ زخم ۾ پيدا ٿيندڙ ڇوت جي بيڪيٽيريائن کي تباھ ڪري ٿو چاھي زخم اندران ھجي يا ٻاھران ماکي سلفرڊايازان جيتري مفيد آھي ۽ ھاڪاري اثر مرتب ڪري ٿي.

⏪(14) ٿولھ گهٽائيندڙ :-

◀ماکي جو پيئڻ جسم ۾ چرٻي کي گڏ ٿيڻ کان روڪي ٿو ۽ ٿولھ کي ختم ڪري ٿي. جيڪڏھن توھان چاھيو ٿا تہ ٿولھ ختم ٿئي تہ مٺن کاڌن کي غذا مان ڪڍي ڇڏيو پر ماکي کي شامل ڪريو. ماکي ۾ موجود مٺاڻ کنڊ کان مختلف ٿئي ٿي جيڪا گهرڙاتي تبديلي کي بھتر بنائي ٿي جنھن سان ٿولھ ۾ گهٽتائي اچي وڃي ٿي.

⏪(15) چرٻاڻ Cholesterole گهٽائيندڙ :-

◀ماکي ۾ وٽامن بي 6 ۽ وٽامن سي موجود ٿئي ٿي جيڪا چرٻاڻ Cholesterol جي مقدار کي گهٽ ڪري وزن گهٽ ڪرڻ ۾ ڪافي مددگار ثابت ٿئي ٿي.

⏪(16) چھري جا بند مسام کوليندڙ :-

◀ماکي ۾ ھوميڪٽيڪ مرڪب ٿئي ٿو جيڪو چھري جي دلڪشي ۽ لچڪ کي برقرار رکي ٿو. ماکي جو ليپ چھري جي گهنجن کي ختم ڪري ٿو ۔ چھري کي مردار گهرڙن کان صاف ڪري ٿو. ماکي ۾ موجود دافع تڪسيد Antioxidants چمڙي کي تابڪاري شعائن کان بچائن ٿا ۔ چمڙي جي مٿئين تھ ۾ جذب ٿي بند مسامن کي کولي ٿا ۽ فاسد مادن کي خارج ڪن ٿا. ان ڪري ھي تر ۽ موھيڙن کي دور ڪرڻ ۾ مدد ڏئي ٿي.

⏪(17) چپ نرم ڪندڙ :-

◀سياري ۾ چمڙي کي پاڻي ۽ نرمي نہ ملڻ ڪري ڦوٽھڙو ڪري ٿي ۔ چپ ۽ منھن متاثر ٿين ٿا. سياري ۾ ڊي ھائيڊريشن لاء ماکي ۽ گرين ٽي پيئڻ ضروري آھي. ماکي جراثيم روڪ ۽ بيڪيٽيريا روڪ ھئڻ ڪري خشڪ ۽ متاثر گهرڙن کي نمي ڏئي ٿي. ماکي کي کنڊ ۽ عرق گلاب سان ملائي ۔ عرق گلاب ۾ ملائي چپن تي ھڻڻ سان چپ نرم ٿي وڃن ٿا ۔ تازا ٿي وڃن ٿا ۽ دلڪش لڳن ٿا. ماکي چمڙي کي نرم ڪري ٿي. جيڪڏھن چپ خشڪ ھجن تہ ٿوري ماکي ۽ گلسرين چپن کي ھڻجي تہ چپن ۾ نئين زندگي اچي ويندي ۽ نرم ۽ دلڪش نظر ايندا.

⏪(18) چھرو دلڪش ڪندڙ :-

◀ماکي توھان جي چھري کي گهنجن کان محفوظ رکي ٿي. ماکي جيڪڏھن ماسڪ طور استعمال ڪجي تہ چھري تي ڪارا نشان ختم ٿي وڃن ٿا. دالچيني پائوڊر ماکي سان ملائي چھري تي ھڻجي. ڪجھ ڪلاڪن کان پوء منھن کي پاڻي سان ڌوئجي. چھرو نرم ۽ دلڪش ٿي ويندو.

⏪(19) شڳر کي معتدل رکندڙ :-

◀ماکي ۾ سادا گلوڪوز ٿين ٿا پر ھي کنڊ يا مصنوعي مٺاڻ جھڙا نٿا ٿين. گلن مان حاصل ٿيندڙ کنڊ ۽ گلوڪوز جو موزون ميلاپ ماکي جي صورت ۾ شڳر جي سطح کي متوازن رکي ٿو. ماکي جا ڪجھ قسم ھائپوگلائي سيميڪ جي ھجڻ جي ڪري جسم ۾ شڳر جي سطح ۾ ڪابہ ھلچل پيدا نٿا ڪن. ماکي مٺاڻ پوري ڪرڻ جو صحت بخش طريقو آھي ۔ خاص طور تي شڳر وارا ھن کي استعمال ڪري سگهن ٿا پر شاڳر ھن کي معتدل انداز ۾ استعمال ڪري سگهن ٿا. شڳر ۾ ٻير واري ماکي کي مفيد تصور ڪيو وڃي ٿو.

⏪(20) ماکي قدرتي مٺاڻ :-

◀ماکي ۾ سادا گلوڪوز ٿين ٿا پر ھي کنڊ يا مصنوعي مٺاڻ جھڙا نٿا ٿين. گلن مان حاصل ٿيندڙ کنڊ ۽ گلوڪوز جو موزون ميلاپ ماکي جي صورت ۾ شڳر جي سطح کي متوازن رکي ٿي. ماکي جا ڪجھ قسم ھائپوگلائي سيميڪ جي ھجڻ جي ڪري جسم ۾ شڳر جي سطح ۾ ڪابہ ھلچل پيدا نٿا ڪن.

⏪(21) دل جي دوري ۽ بي پي تي ضابطو پائيندڙ :-

◀ماکي دل جي جلن ۾ مفيد آھي. ھي غذائي نالي کي مادي مان پيدا ٿيندڙ تيزابيت کان محفوظ ڪري ٿي ڇوجو ماکي ۾ 21 ڪيلريون ۽ 5.71 نشاستو ٿئي ٿو. ھن جو استعمال شريانين جي چرٻي جي مقدار کي گهٽ ڪري ٿو ۽ دل جي دورن کان بچائي ٿو.جيڪڏھن ماکي کي لڳاتار استعمال ڪندو رھجي، دل جي دوري جا امڪان نٿا رھن. بصر جو رس چمچو ۽ ماکي چمچو عرق گلاب آنو ملائي پيئجي. ھن جي استعمال سان ساھن جي تنگي دور ٿي وڃي ٿي. جيئن جيئن عمر وڌي ٿي شريانيون ۽ دل جون ناليون سخت ٿي وڃن ٿيون ۽ انهن ۾ تنگي اچي وڃي ٿي. ماکي ۽ بصر واري نسخي سان ھي تڪليفون دور ٿي وڃن ٿيون.

⏪(22) نزلي ۽ زڪام کي ختم ڪندڙ :-

◀آمريڪي جرنل آرڪائيو ميڊيڪل ريسرچ سينٽر مطابق ماکي نزلي ۽ انفلوئنزا جي جراثيم کي مارڻ ۾ اھم ڪردار ادا ڪري ٿي ۽ مدافعتي نظام کي مضبوط ڪري ٿي. جن ماڻهن کي نزلي ۽ زڪام جو عارضو آھي اھي جيرو ۽ ماکي استعمال ڪن. ھن جي استعمال سان پراڻي کنگھ ۔ نزلو ۔ زڪام دور ٿي وڃن ٿا. ماکي ۾ اھڙي تاثير آھي جيڪا انفلوئنزا جي جراثيم کي ماري ٿي ۽ ماڻهو فلو کان محفوظ رھي ٿو.

ماکي چمچو

پاڻي اڌ گلاس

جيرو پائوڊر ٻن آڱرين جي چپٽي

ماکي ۽ پاڻي ملائي جيري پائوڊر سان پيئجي.

⏪(23) دل کي صحتمند رکندڙ :-

◀طبي تحقيقن مطابق ماکي ۾ موجود دافع تڪسيد مادا شريانين کي سڪڙڻ کان بچائن ٿا ۔ دل جي حرڪت کي باقائدي ڪن ٿا ۔ ياداشت وڌائن ٿا ۽ مٿي جي سور کي ختم ڪن ٿا. ان ڪري ھڪ چمچو ماکي پاڻي ۾ ملائي پيئڻ سان سٺا اثر پون ٿا.

⏪(24) معدي کي درست ڪندڙ :-

◀جديد تحقيق مطابق ماکي جي مدد سان السر کان علاوہ معدي ۽ آنڊي جي بيڪيٽيريائن کان نجات پائي سگهجي ٿي. جراثيم ڪش ھجڻ ڪري خالي پيٽ ماکي چمچو ڪوپ پاڻي ملائي پيئڻ سان ماکي ڪافي مرضن کان جان ڇٽائي ٿي ۽ مادي تائين وڃي جراثيمن کي ختم ڪري جسم اندر ننڍن ننڍن زخمن کي ڀري ٿي.

⏪(25) ڳلي جي عارضن ۾ بھترين :-

◀ماکي کنگھ سان گڏ اھڙو جراثيم ڪش محلول ٺاھي ٿي جنھن سان ڳلي جي کچ کچ ۔ ريڳاڙ ۽ سوڄ کي فائدو پوي ٿو.

جيرو پائوڊر چپٽو

ليمي جو پاڻي چمچو

ماکي چمچو

پاڻي اڌ گلاس ملائي گرڙا ڪجن تہ فائدو ٿي ويندو.

⏪(26) جيوڙﺍ ﻣﺎﺭ ﺩﻭﺍ :-

◀ماکي جا تمام قسم بيڪيٽيريا روڪ ۽ سينور روڪ ٿين ٿا ڇوجو ماکي جون مکيون ماکي ۾ اھڙو خامرو وجهن ٿيون جيڪو ھيڊروجن پر آڪسائيڊ بنائي ٿو. ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﺒﻲ ﻣﺤﻘﻘﻦ ﺟﻮ ﭼﻮﮠ ﺁﻫﻲ تہ ﻣﺎﮐﻲ ﮐﺎﺋﻴﻨﺪڙ ﻣﺎﮢﻬﻮﺀَ ﺟﻲ ﺟﺴﻢ ۾ ﻣﺪﻱ ﺟﻲ ﺗﭗ، ﭘﻴﭽﺶ، ﺳُﻮﺭﻱﺀَ ۽ ﭔﻴﻦ ﺑﻴﻤﺎﺭﻳﻦ ﺟﺎ ﺟﻴﻮڙﺍ ﺭﻫﻲ نہ ﭤﺎ ﺳﮕﻬﻦ . ﺍﻥ ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﻫﻮ ﭤﻴﻮ تہ ﻣﺎﮐﻲ ﻫڪ ﺟﻴﻮڙﺍ ﻣﺎﺭ ﺩﻭﺍ ﭘﮡ ﺁﻫﻲ . ﺍﻥ ﻣﻘﺼﺪ ﻻﺀِ ﻣﺎﮐﻲ چمچو ڏﻫﻲﺀَ ۾ ﭼﮝﻲﺀَ ﻃﺮﺡ ﻣﻼﺋﻲ ﺻﺒﺢ ﺟﻲ ﻭﻗﺖ ﮐﺎﺋﮡ ﮔﻬﺮﺟﻦ.

⏪(27) وارن جي خشڪي ختم ڪندڙ :-

◀ماکي سان وارن کي ڌوئڻ سان وارن جي خشڪي کان نجات ملي ٿي ھن جي استعمال سان مٿي ۾ تراھٽ اچي وڃي ٿي ۽ وارن جي خشڪي جا امڪان اچي وڃن ٿا.

ماکي چمچو

ڊسپرين ٽڪي ھڪ عدد

پاڻي گلاس

پاڻ ۾ ملائي وارن کي ڌوئجي.

⏪(28) قوت مدافعت وڌائيندڙ :-

◀ماکي ۾ موجود پروبائيوٽڪ بيڪيٽيريا قوت مدافعت کي وڌائي ٿو جنھن کي ليڪٽو بيسيلس ڪن ڪائي بہ چيو وڃي ٿو. ھي بيڪيٽيريا قوت مدافعت وڌائڻ سان گڏ جراثيمن سان وڙھڻ ۾ مدد ڪري ٿو.

⏪(29) رﺕ ﭠﺎھيندڙ :-

◀ﻣﺎﮐﻲﺀَ ۾ فولاد ٿئي ٿو جيڪو ﺭﺕ ﺟﻲ ﺧﺎﺹ ﻣﺮڪﺐ ”ﻫﻴﻤﻮﮔﻠﻮﺑﻦ“ ﭘﻴﺪﺍ ڪﺮﮠ ﺟﻲ ﻃﺎﻗﺖ رکي ٿو . ﺟﺴﻢ ۾ ﻧﺌﻴﻦ ﺭﺕ ﭠﺎﻫﮡ ﻻﺀِ ﻣﺎﮐﻲﺀَ جو چمچو پاڻي سان روز پيئڻ کپي.

⏪(30) اﮎ ﺍﭤﻠﮡ لاء :-

◀ﻣﺎﮐﻲ ۽ عرق گلاب ھم وزن ملائي ڊراپر ۾ رکجي.

◀2 ﭰڙﺍ ﺍﭤﻴﻞ ﺍﮎ ۾ ﻫﺮ ﺭﻭﺯ وجهجن.

⏪(31) ڪينسر روڪ :-

◀ماکي ۾ اھڙا فليونائيڊ ۽ دافع تڪسيد پاتا وڃن ٿا جيڪي ڪجھ ڪينسرن ۽ دل جي ڪيترن بيمارين جي امڪانن کي ختم ڪن ٿا.

⏪(32) ذﻫﻨﻲ ۽ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﭤڪ ﻻﻫﮡ ﻻﺀِ :-

◀ڪم ڪار ڪرڻ کان پوء ماکي ٿڪ لاھڻ ۽ توانائي ڏيڻ جو بھترين ذريعو آھي. ڪﻨﻬﻦ بہ ﻗﺴﻢ ﺟﻲ ﺫﻫﻨﻲ ﻳﺎ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﻣﺤﻨﺖ ﮐﺎﻥ ﭘﻮﺀِ ﭘﺎﮢﻲﺀَ ﺟﻲ ﻫڪ ﮔﻼﺱ ۾ ﻣﺎﮐﻲﺀَ جو ﭼﻤﭽو وجهي ﭼﮝﻲﺀَ ﻃﺮﺡ ﻣﻼﺋﻲ ﭘﻴﺌﮡ ﺳﺎﻥ ﭤڪ ﻟﻬﻲ ﻭڃي ٿو.

⏪(33) مدﻱ ﺟﻲ ﺗﭗ ﻻﺀِ :-

◀ﻣﺪﻱ ﺟﻲ ﺗﭗ ﻭﺍﺭﻱ ﻣﺎﮢﻬﻮﺀَ ﮐﻲ ﺟﻴﺘﺮﺍ ﺩﻓﻌﺎ بہ ﮐﻴﺮ ﭘﻴﺎﺭﮢﻮ ﻫﺠﻲ، ﻫﺮ ﺩﻓﻌﻲ نيم گرم پاڻيء ۾ ﻣﺎﮐﻲﺀَ جو ﭼﻤﭽو ﻣﻼﺋﻲ ﭘﻴﺎﺭجي.

⏪(34) صحت ﺑﺨﺶ ﺧﻮﺭﺍڪ :-

◀ﻧﻴﺮﻥ ۾ ماني سان ﻣﺎﮐﻲ ﮐﺎﺋﮡ سان ﺁﻧڊﻥ ﺗﻲ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﭡﻮ ﺍﺛﺮ ﭘﻮﻱ ﭤﻮ جنھن ڪﺮﻱ ﺗﻨﺪﺭﺳﺘﻲ ﻗﺎﺋﻢ ﺭﻫﻲ ٿي.

⏪(35) ھاضمي جي نظام کي تيز ڪندڙ :-

◀ماکي پرھاضم ٿئي ٿي ۽ کاڌي ھضم پيدا ڪرڻ ۾ آساني پيدا ڪري ٿي ۔ ريح کي خارج ڪري ٿي ۽ معدي ۾ تيزابيت جي اثر کي بي اثر ڪري ٿي. کاڌي کائڻ کان پوء ماکي جو استعمال جسم کي آرامدھ ڪري ٿو.

◀ماکي چمچو ۔ پاڻي گلاس ۽ ليمو ھڪ نپوڙي گلاس ۾ وجهي پاڻي ۽ ماکي ملائي پيئجي. ھاضمي جي نظام کي بي حد فائدو پھچندو.

⏪(36) اڌ مٿي جي سور لاء :-

◀اڌ مٿي جي سور ۾ ماکي مفيد آھي. ھي سور سور سج اڀرڻ کان پوء شروع ٿي وڃي ٿو ۽ سج لھڻ کان پوء گهٽ ٿيڻ شروع ٿي وڃي ٿو. جنھن طرف ھي سور پوندو آھي ان طرف جي اک ڳاڙھي ٿي وڃي ٿي.

◀ماکي جي ھڪ بوند مٿي جي سور واري مخالف نڪ جي ناس ۾ وجهجي. فورن آرام اچي ويندو.

⏪(37) اکين جي درد لاء :-

◀اکين جي درد لاء ماکي ۽ بصر جو پاڻي ھم وزن ملائي ڊراپر ۾ رکجي.

◀2 قطرا اکين ۾ وجهجن.

⏪(38) ھڏڪي لاء :-

◀ھڏڪي انتھائي تڪليفدھ ٿئي ٿي ڪافي دفعا بيھڻ جو نالو نہ وٺندي آھي.

◀مور جي کنڀن کي جلائي رکجي.

◀مور جي راک رتي ماکي ملائي چٽجي.

◀ھڏڪي رڪجي ويندي.

⏪(39) قئي لاء :-

◀جيڪڏھن قئي اچي تہ ھي نسخو استعمال ڪجي.

◀ناڙو خشڪ ڪاٺي تولو

◀پاڻي گلاس

◀پاڻي ۾ ناڙو وجهي ڪاڙھجي اڌ بچي تہ ڇاڻجي. ان ۾ ماکي چمچو وجهي پيئجي.

◀آرام اچي ويندو.

⏪(40) ڌنڌ ۔ ڦلي ۽ تيز نظر لاء :-

◀ماکي اکين جي بصارت لاء مفيد آھي. ماکي ۾ موجود وٽامن سي اکين کي ڪافي مرضن کان بچائي ٿي.

بصر جو تولو

ماکي تولو

موري جو پاڻي تولو

ٽئي ملائي ڊراپر ۾ رکجن.

◀روز 2 ڦڙا اکين ۾ وجهجن.

◀اکين جي ڌنڌ ختم ٿيندي ۔ ڦلو لھڻ لڳندو ۔ نظر تيز ٿيندي ۽ شب ڪوري واري کي فائدو پھچندو.

◀نوٽ :- ھي محلول رکئي خراب ٿي وڃي تہ استعمال نہ ڪجي ۽ وري نئين سر ٺاھجي.

⏪نوٽ :-

⏪ھميشہ تسلي جوڳي ماکي وٺجي ۽ نقلي ماکي کي استعمال نہ ڪجي.

⏪ڪڏھن بہ ماکي اڪيلي طور اکين ۾ نہ وجهجي ڇوجو ماکي جي گهاٽاڻ اکين کي نقصان ڏيئي سگهي ٿي.

By Asghar Sagar

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=1068781729942921&id=649790728508692

وڌيڪ پڙهو

Wednesday, 23 January 2019

آسماني بجلي Lightning تحرير:- ذيشان جوڻيجو

MyDairyAsgharSagar January 23, 2019

آسماني بجلي Lightning
تحرير:- ذيشان جوڻيجو
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
آسماني بجلي Lightning ان وقت پيدا ٿيندي آهي جڏهن بادل ۽ تيز هوائون پاڻ ۾ رڳڙبا آهن، آسماني بجلي (کنوڻ) ۾ ڪروڙين وولٽ ۽ ڪروڙين ايمپيئر ڪرنٽ هوندو آهي. اگر ڪو شخص يا ڪا شئي ، مثال طور ڪا عمارت يا ڪو وڻ وغيره ان جڳھ جي مناسبت سان سڀ کان اوچو هجي تہ آسماني بجلي (کنوڻ) ان تي ڪري زمين ۾ هلي ويندي آهي۔ زمين ۾ بہ منفي يا مثبت چارج Positive or negative charge هوندا آهن تنھن ڪري ئي آسماني بجلي ان چارج طرف جهپٽندي آهي ۽ زمين ۾ هلي ويندي آهي.

وولٽيج ۽ ميگا ايمپيئرن جي سبب آسماني بجلي پنهنجي رستي ۾ ايندڙ هوائن کي Ionize ڪندي آهي، جنھن جي ڪري هوا ۾ ان جو سبب ممڪن ٿيندو آهي.

مسلسل وڌندڙ درجہ حرارت زميني ماحول لاء سڀ کان وڏو خطرو آهي. ماحوليات جي ماهرن جو چوڻ آهي تہ زمين جي گرمي ۾ اضافو ۔ قدرتي آفتن جي تعداد ۽ شدتن ۾ اضافي جو سبب بہ بڻجي ٿو۔

حال ۾ ٿيل تحقيقن مطابق ماحولياتي تبديلن جي باعث مستقبل قريب ۾ آسماني بجلي ڪرڻ جي واقعن ۾ اصافو ٿيندو۔ آمريڪي ماهرين جي مطابق 2100 عيسوي تائين آسماني بجلي ڪرڻ جي واقعن ۾ 35 سيڪڙو تائين واڌ اچي ويندي.وڌيڪ بجلي ڪرڻ سان ماحول جي Constituent elements ۾ بہ تبديلي اچي ويندي۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

درجہ حرارت ۽ بجلي جي طوفانن جي باهمي تعلقات کي سمجهڻ لاء ماهرن هڪ نئون طريقو اپنايو آهي جنھن ۾ بجلي جي بادلن کي متحرڪ ڪرڻ واري گرم توانائي جي ٻارڻ جي پيمائش ڪري سگهجي ٿي۔ عالمي درجہ حرارت ۾ هر هڪ ڊگري اضافي سان آسماني بجلي ڪرڻ جي واقعن جي شرح 12 سيڪڙو کان وڌي ويندي.

جڏهن بہ آسماني بجلي ڪرندي آهي تہ هڪ ڪيميائي رد عمل جي ذريعي نائٽروجن آڪسائيڊ گيس خارج ٿيندي آهي، انجو شمار گرين هائوس گيسن ۾ ٿيندو آهي جنھن سان ماحول کي سنگين خطرولاحق آهي.

آسماني بجلي هڪ اهڙو مظھرِ فطرت آهي جنھن تي انسان جو ڪوبہ ضابطو ڪونهي پر ان کان بچاءجون ڪجھ تدبيرون ڪري سگهجن ٿيون. زمين تي صرف پنھنجي پيرن جا پنجا رکو ۽ کڙين کي زمين کان مٿي ڪري پاڻ ۾ملايو، اگر آسماني بجلي اوهان جي ويجهو ڪري ٿي تہ ان صورت ۾ اها هڪ پير مان داخل ٿي ٻئي پير مان واپس زمين ۾ هلي ويندي ۽ جسم ۾ داخل نہ ٿيندي. ان ڳالھ جي پڪ ڪيو تہ اوهان جي آسپاس يا اوهان کي اهڙي ڪا شي نہ ڇھندي هجي جنهن مان ڪرنٽ پاس ٿي سگهي جيئن لوھ ۔ ٽرامي جي تار وغيره يا ڪنھن بہ ڌاتو مان ٺھيل ڪا بہ شي.

اگر اوهين کليل آسمان جي هيٺان بيٺا آهيو ۽ جسم ۾ ڪنڊا چڀندي محسوس ٿين يا جسم جا وار اڀا ٿي وڃن تہ خبردار رهجو. اوهان جي آسپاس ڪٿي آسماني بجلي ڪرڻ واري هوندي، پيرن جي ڀر زمين تي ويھي رهو ۽ پنهنجي هٿن سان ڪنن کي بند ڪيو، جيئن بجلي جي ڌماڪي سان ڪنن کي نقصان نہ ٿئي۔۔۔

وڌيڪ پڙهو

Tuesday, 22 January 2019

| اسٽيفن ھاڪنگ StephenHawking اصغر ساگر

اسٽيفن ھاڪنگ | StephenHawking اصغر ساگر

MyDairyAsgharSagar January 22, 2019

Stephen Hawking A greatest and A Humanity Lover Scientist.

اسٽيفن ھاڪنگ ھڪ عظيم ترين ۽ انسان سان پيار ڪندڙ سائنسدان.

"اصغر ساگر"

۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

"اگر مان معذوري باوجود ڪامياب ٿي وڃان ٿو، اگر مان ميڊيڪل سائنس کي شڪست ڏيئي سگهان ٿو، جيڪڏھن مان موت جو رستو روڪي سگهان ٿو تہ توھان سڀني ماڻهن جا عضوا سلامت آھن، جيڪي ھلي سگهن ٿا، جيڪي ٻنهي ھٿن سان ڪم ڪري سگهن ٿا ۽ پنھنجي خيالن کي ٻين تائين پھچائي سگهن ٿا اھي ڇو مايوس آھن."

ھي لفظ اسٽيفن ھاڪنگ تڏھن چيا جڏھن ھن کي خطرناڪ بيماري اي ايل ايس لاحق ٿي - اھڙي بيماري جا لاعلاج آھي. ڊاڪٽرن مطابق اسٽيفن ھاڪنگ چند ڏينھن جو مھمان آھي ۽ وڌ ۾ وڌ چند مھينن تائين جيئي سگهي ٿو. ھن بيماري جا شڪار صرف 5 فيصد ماڻھو ڏھن سالن کان وڌيڪ زيادھ عرصو جئي نٿا سگهن. گهڻو تڻو ماڻهو ھن بيماري جي تشخيص بعد چند سالن ۾ مري وڃن ٿا. دنيا جو نالي وارو سائنسدان برطانوي ماھر طبيعات آئين اسٽائن ثاني اسٽيفن ھاڪنگ اھڙن ماڻهن جي سرفھرست ۾ آھي جنھن پنھنجي معذوري کي مجبوري نہ بنايو. ان وقت اسٽيفن ھاڪنگ جي عمر 22 سال ھئي ۽ ھن 76 سالن تائين جيئي ميڊيڪل سائنس جي ڪٿ کي شڪست ڏني. ھن ڄاتو پئي تہ اڳيان موت آھي ۽ ھنجي بيماري لاعلاج ۽ خطرناڪ آھي ان وقت ھي پنھنجي مسلسل درد تڪليفن ڀوڳنائن تان نظر ڦيري انسانيت جي لاء گهڻو ڪجھ ڪرڻ چاھي ٿو ۽ انسانن لاء عظيم سونھون بنجي اڳيان اڀري اچي ٿو. موت ھن جي اڳيان منڊلائي ٿو ھي پنھنجي عزم کي اڃان اٽل اڏول بنائي ٿو - ھي پنھنجو وجود موت جي وادي ۾ گهرڪندي ڏسي ٿو اتي ھي پنھنجي سوچن کي مضبوط ترين بنائي پنھنجي بيوس جسم جي بيساکي کي وساري خيالن جي سونھين دنيا اڏي ٿو.

"I am not afraid of death. But I am in no hurry to die. I have so much I have to do first.

مان موت کان خوفزدھ ناھيان. پر مون کي مرڻ جي ڪابہ تڪڙ ناھي. مون وٽ گهڻو ڪجھ آھي جيڪو مون کي پھرين ڪرڻو آھي."

اڳيان موت کي ڏسندي جيئڻ جو اتساھ ڀرڻ عظيم ماڻھن جو ڪم آھي. پنھنجي وجود کي موت جو مھمان ڏسندي انسان جي فلاح لاء ڪم ڪرڻ وڏي ڪٿ آھي. ان سان گڏ اھي ماڻھو جن جا عضوا سلامت آھن انهن کي پنھنجي مثال سان سمجهائي کين جھد جاکوڙ جي تلقين ڪري ٿو - ھن جا ٻئي ھٿ ڪم نٿا ڪن پر تنھن ھوندي بہ ھن اکين جي پلڪن سان دنيا جا شاھڪار ڪتاب لکيا ۽ دنيا وارن کي ھٿ پيرن سان سڄو چئي انهن کان اڃان وڌيڪ ڪم جي اميد رکي ٿو.

ھن آديسي ماڻھو جي جوش ولولي جذبي کي ڏسي شاھ عبداللطيف جو بيت ڪنھن فقير واتان ور ور وراڪا کائي آسمان جي بلندين کي ڇھڻ لڳي ٿو.

اندر جنين اڌ ڏونگر سي ئي ڏورينديون.

اسٽيفن ھاڪنگ 8 جنوري تي پيدا ٿيو. ھي گيليلو جي موت جو ڏينھن ھيو. ھاڪنگ جي وفات 14 مارچ تي ٿي جيڪو آئن اسٽائن جي جنم جي تاريخ آھي. ھي جيترو بہ عرصو زندھ رھيو اھو ڪنھن معجزي کان گھٽ ناھي. ھن دنيا جي تخليق جو حل عدم ۾ پائي The Grand Design کي ڏسڻ لاء پرلوڪ پڌاريو. ھڪ ڳالھ جابجا آھي تہ مغربي ملڪن ۾ فلسفي ۽ سائنس تي ڪم ٿي رھيو آھي جڏھن تہ مشرق اڃان پراڻپسندي کي چچڙ وانگر چنبڙيو پيو آھي. مغرب جيئن تيئن عھد ارتقا جي راھ تي گامزن ٿي جدتن کي مرقوم ڪري رھيو آھي. Cern انهن جي ايجاد آھي انهن ئي God Particle جي جوڙ کي جڙت ڏني آھي.

چار سو سالن جي عرصي ۾ مغرب ايترا فلسفي پيدا ڪيا آھن جو انھي عرصي ۾ مشرق صرف 10 سيڪڙو فلسفي پيدا ڪيا تن تي بہ ڪفر جون فتوائون لڳيون - کين مختلف قسمن جون سزائون مليون جڏھن تہ مغرب جي فلسفين کي ھمت افزائي ملي ۽ اتان جي ماحول انهن جي نت نئين نظريي کي سرجڻ ۾ تقويت ڏني. مشرق جي فلسفين تي تنقيد جا پھاڙ ڪيرايا ويا جڏھن تہ مغرب جي فلسفين ماحول دوست معاشرو ھئڻ ڪري پنھنجي سماج جي ذھنن ۾ انقلابي سوچ جي آبياري ڪئي.

اسٽيفن ھاڪنگ انهن ماڻهن جو مذاق اڏائيندو ھيو جيڪي عقيدت جا قائل ھيا ۽ تقدير جي جبر جا پوئلڳ ھيا. ھن جو چوڻ ھيو تہ جيڪي ماڻھو ھن ڳالھ کي مڃن ٿا تہ جو ٿيڻو آھي سو ٿي رھندو اھي بہ رستو پار ڪرڻ کان پھرين ساڄي ۽ کاٻي پاسي ڏسن ٿا.

اسٽيفن ھاڪنگ جي سوچ پروڙ ۽ سوالن جو مرڪز ڪائنات رھي. ازل ڇاھي - ابد ڇاھي - کربين سال اڳ ڪائنات ڪيئن وجود ۾ آئي - وقت ڪائنات سان گڏ وجود ۾ آيو يا ڪائنات کان پھرين ھيو. ھي اھي سوال ھيا جن اسٽيفن ھاڪنگ جي تجسس کي وڌايو ۽ ڪائنات کي سمجهڻ ۾ مدد ڏني. اسٽيفن ھاڪنگ عقليت کي ترجيح ڏني ۽ ھر شي عقل جي اک سان ڏٺو ۽ پروڙيو پرکيو.

ھاڪنگ ڪائنات جي پوشيدھ اسرارن کي پروڙڻ جي ڪوشش ڪئي. ائين چوڻ بھتر ٿيندو تہ ھن آئنسٽائن جي نامڪمل ڪم کي مڪمل ڪيو. ھن جي وڃڻ کانپوء ھن جي ڪيل ڪم تي ڪافي سائنسدان ڪم ڪري رھيا آھن ۽ ھنجي نقش قدم تي ھلي رھيا آھن.

اسٽيفن ھاڪنگ کي غيرمعمولي ذھانت جي ڪري اڄ آئن اسٽائن جو ھم مٽ سائنسدان قرار ڏنو وڃي ٿو پيو. ھن عظيم سائنسدان ڪائنات ۾ ھڪ اھڙو بليڪ ھول دريافت ڪيو جنھن مان روزانو نوان سيارا جنم وٺن ٿا، ان بليڪ ھول مان اھڙا شعاع خارج ٿين ٿا جيڪي ڪائنات ۾ وڏين تبديلين جو سبب بنجن ٿا. انهن شعاعن کي اسٽيفن ھاڪنگ جي نالي جي مناسبت سان ھاڪنگ ريڊيئيشن Halking radiations سڏيو وڃي ٿو.

ھاڪنگ فزڪس ۽ رياضي ۾ اعلا پائي جو ذھن رکندڙ ھيو. وڏا وڏا سائنسدان ھن جي سائنسي ڪارنامن تي حيرتزدھ ھئا. عظيم ڪم ۽ عظيم نالو اسٽيفن جي زندگي جو ھڪ نمايان پھلو ھيو، ان جي زندگي جو ھڪ منفرد نمايان ۽ المناڪ پھلو ھن جي عجيب بيماري ھئي. ھي ايم ايس سي تائين وچولي درجي جو شاگرد - سائيڪلنگ - فٽ بال ۽ ڪشتي راني جو شوقين ھو. روزانو 5 ڪلوميٽر ڊوڙ ھن جو معمول ھئي. 1963ع ۾ جڏھن ھي ڪيمبرج يونيورسٽي مان پي ايڇ ڊي ڪري رھيو ھو تہ ھن جو پير ڏاڪڻ تان ترڪي پيو. طبي معائني کانپوء پتو پيو تہ ھي پيچيدھ بيماري موٽر نيوران ڊزيز ۾ مبتلا ٿي ويو آھي.

طبي زبان ۾ اي ايل ايس سڏي وڃڻ واري ھي بيماري دل کي متاثر ڪري ٿي. دل جا ننڍڙا عضوا جسم جي مختلف فعلن تي ڪنٽرول ڪن ٿا. ھن بيماري جي تشخيص کان پھرين سائنسدان صرف دماغ کي جسم جو مالڪ تصور ڪندا ھئا. 20 صدي جي آغاز ۾ اي ايل ايس جو پھريون مريض سامهون آيو تہ پتو پيو تہ جسماني سرگرمين جو مرڪز صرف دماغ نہ پر دل بہ آھي.

دل جا عضلات موٽر سڏجن ٿا. اگر ھي موٽر مرڻ شروع ٿي وڃن تہ جسم جا تمام عضوا ھڪ ھڪ ٿي ساٿ ڇڏڻ شروع ڪن ٿا. انسان خود کي آھستي آھستي موت جي وادي ۾ اترندي محسوس ڪري ٿو. اي ايل ايس جي مريض جي زندگي ٻن کان ٽن سالن جي مھمان ٿئي ٿي. ان جو علاج اڃان تائين دريافت ٿي ناھي سگهيو.

ھاڪنگ 21 سالن جي عمر ۾ ان بيماري جو شڪار ٿيو. پھرين آڱريون مفلوج ٿيون - پوء ھٿ - پوء ٻانھن - پوء ڪارايون - پوء ڌڙ - پوء ٽنگون - ۽ آخر ۾ زبان ساٿ ڇڏي ڏنو. 1965ع تائين ويل چيئر تائين محدود ٿي ويو. ان کان پوء ان جي چيلھ ساڄي کاٻي پاسي کان مڙڻ کان لاچار ٿي وئي. ھو خوراڪ ۽ واش روم ۾ وڃڻ لاء ٻين جو محتاج ٿي ويو. ھلي سارو جسم مفلوج ٿي ويو. سڄي جسم ڪم ڪرڻ ڇڏي ڏنو. صرف پلڪن ۾ زندگي جي جرڪ رمق باقي رھي جي ھائو صرف پلڪن کي ھلائي سگهيو پئي.

طبي ماھرن 1974ع ۾ ھاڪنگ جي علاج کي الوداع چئي ھن کي لاعلاج قرار ڏنو ليڪن ھن عظيم انسان شڪست تسليم ڪرڻ کان انڪار ڪيو.

جھڙي اميد ھئي ائين ٿيو بيماري آھستي آھستي ھن جي ھٿن - پيرن - ۽ زبان کي مفلوج ڪري ڇڏيو پر ھن جي بيماري جي شرح جي رفتار سست بہ ھئي جيتري ڊاڪٽرن کي اميد ھئي. ان ڪري ايتري عرصي ۾ ھن ڪيئي مرحلا عبور ڪيا. ھي ٽن ٻارن جو پي ٿي ويو. ھاڻي ڏاڏو بہ بنجي ويو آھي.. ويل چيئر تي ھن جي چيلھ کي چرپر ڪرائڻ لاء ۽ خوراڪ ۽۽ بنيادي ضررتن جي پورائي لاء ھو ھڪ نرس جو محتاج ھيو. نرس جي خدمت کي ڏسندي ھن پنھنجي پھرين زال کي طلاق ڏني ۽ چئن سالن کان پوء ان نرس سان شادي ڪئي. اسٽيفن ھاڪنگ کي پھرين زال مان ٽي ٻار پيدا ٿيا جن ۾ لڪي - رابرٽ ۽ وليم شامل آھن. ھن کي پنھنجي ڌي سان ڏاڍو پيار ھوندو ھيو ان ڪري ھن ٻارن جي لاء آسان فزڪس ۾ ڪھاڻيون مرتب ڪيون.

مفلوج جڏي جسم سان گڏ اسٽيفن پنھنجي نيم مئل پلڪن تي ئي زندھ رھڻ - اڳتي وڌڻ - عظيم سائنسدان ٿيڻ جو خواب ڏٺو. ويل چيئر تي ويھي ھن شخص ڪائنات جا راز کوليا تہ دنيا حيران ٿي وئي. ڪيمبرج جي سائبر ماھرن ھاڪنگ جي لاء ڳالهائڻو ڪمپيوٽر ايجاد ڪيو. ڪمپيوٽر ويل چيئر تي لڳايو ويو. ھن ڪمپيوٽر ھاڪنگ جي پلڪن جي زبان سمجهي پئي. اسٽيفن پنھنجا خيال پلڪن سان ڪمپيوٽر تي منتقل ڪري ٿو. خاص زاويي - توازن ۽ رڌم سان ھلندڙ پلڪ ڪمپيوٽر جي اسڪرين تي لفظ ٽائپ ڪندا وڃن ٿا گڏ گڏ اسپيڪر بہ لفظ بہ نشر ڪندو وڃي ٿو. اسٽيفن ھاڪنگ واحد انسان آھي جيڪو پلڪن سان ڳالهائي ٿو ۽ دنيا ٻڌي ٿي.

اسٽيفن پلڪن ذريعي ذريعي بي شمار ڪتاب لکيا ڪوانٽم گريوٽي - ڪاسمولاجي ڪائناتي سائنس کي نئون فلسفو نئين زبان ڏني. ھن جي ڪتاب اي بريف ھسٽري آف ٽائيم سڄي دنيا ۾ مشھوري مچائي ڇڏي. ھي ڪتاب 237 ھفتا بيسٽ سيلر رھيو جنھن کي ادبي شاھڪار وانگر خريد ڪيو ويو ۽ پڙھيو ويو.

ھاڪنگ 1990ع ۾ جي ڏھائي ۾ منفرد ڪم شروع ڪيو.مايوس ماڻهن کي زندگي جي خوبصورتي تي ليڪچر ڏيڻ لڳو. دنيا جي وڏين وڏين ڪمپنين - ادارن ۽ فرمن اسٽيفن کان خدمت حاصل ڪرڻ شروع ڪيون. معذورن کي ويل چيئرن تي ويھاري ۽ ٻين ھزارن ماڻھن کي ھي ڪمپيوٽر تي پلڪن ذريعي ماڻهن سان مخاطب ٿئي ٿو. اپاھج ۽ جڏو ھوندي پنھنجي تڪليفن کي فراموش ڪري سڀني ماڻهن کي اتساھ ڀريو سبق ڏئي ٿو ۽ ان سبق ۾ تلقين بہ نظر اچي ٿي تہ ان سان گڏ ھماليہ جيڏو حوصلو بہ.

"اگر مان معذوري باوجود ڪامياب ٿي وڃان ٿو، اگر مان ميڊيڪل سائنس شڪست ڏيئي سگهان ٿو، جيڪڏھن مان موت جو رستو روڪي سگهان ٿو تہ توھان سڀني ماڻهن جا عضوا سلامت آھن، جيڪي ھلي سگهن ٿا، جيڪي ٻنهي ھٿن سان ڪم ڪري سگهن ٿا ۽ پنھنجي خيالن کي ٻين تائين پھچائي سگهن ٿا اھي ڇو مايوس آھن."

بنا ڪنھن شڪ جي آئن اسٽائن ۽ اسٽيفن ھاڪنگ جو نالو بھترين سائنسدانن جي مٿين فھرست ۾ اچي ٿو. اسان لاء اھا وڏي خوشي جي ڳالھ آھي تہ اسان اسٽيفن ھاڪنگ جي عھد ۾ جئي رھيا آھيون. اسٽيفن ھاڪنگ جو تعلق تمام غريب گهراڻي سان ھيو ايتريقدر جو ھڪ وقت اھڙو آيو جو ھن جي والدين وٽ في ڀرڻ لاء پيسا ڪونہ ھيا جنھن ڪري ھاڪنگ ٻين شاگردن جي بنسبت سٺو شاگرد بڻجي نہ پايو. جيتوڻيڪ اسٽيفن ميڊيڪل جي شعبي سان وابستہ ھيو جڏھن تہ ھن رياضيدان بنجڻ پئي چاھيو. 70 سال پھرين رياضيدان بنجڻ وارن کي نوڪريون نہ ملنديون ھيون ان ڪري ھاڪنگ جڏھن وڏو ٿيو تہ ان جي والد علم طب پڙھڻ لاء زور وڌو مگر ھن رياضي ۽ فزڪس طرف پنھنجو رجحان برقرار رکيو. ھن جي ڪلاس جا شاگرد ھن کي آئن اسٽائن چئي پڪاريندا ھيا مگر ان وقت ڪنھن کي بہ معلوم نہ ھيو تہ ھي اڳتي ھلي آئن اسٽائن ثاني ثابت ٿيندو.

1959ع تائين اسٽيفن پنھنجي ڪاليج جي پڙھائي پوري ڪئي ۽ 1962ع ۾ نيچرل سائنس ۾ (B.A (Hons جي ڊگري مڪمل ڪئي. ياد رھي تہ گريجوئيشن تائين اسٽيفن جي متعلق ھي مشھور ھيو تہ اسٽيفن نالائق ۽ سست شاگرد آھي. ايتري ۾ اسٽيفن 21 سالن جي عمر جي ڏاڪي تي پھچي ويو. ھڪ ڏينھن ڪاليج ۾ تقرير دوران ڪري پيو ان جا والد پريشان ٿي ويا ۽ ڊاڪٽرن وٽ معائني لاء وٺي ويا تہ معلوم ٿيو تہ اسٽيفن ھاڪنگ ھڪ لاعلاج بيماري جو شڪار ٿي چڪو آھي. ڊاڪٽرن مطابق اڳين ٻن سالن ۾ ھي مري ويندو.

ھي اھا بيماري آھي جنھن ۾ مريض جا عضوا ھڪ ھڪ ٿي ڪم ڪرڻ ڇڏي ڏين ٿا ۽ آخرڪار مريض مري وڃي ٿو. وقت سان گڏ ھاڪنگ تي بيماري جو گھرو اثر پوندو ويو. ھن منڊڪائي بہ ھلڻ شروع ڪيو. ھن تمام صورتحال ھاڪنگ کي شديد ڌچڪو پھچايو. ھن بار بار دنيا کان ڪناراڪشي ڪري موت جي انتظار ڪرڻ جو فيصلو ڪيو، پر ان دوران ھن جي استاد ۽ مارڊرن ڪاسمولاجي جي باني ڊينس وليم ھن کي ھمت ڏياري ۽ علمي ميدان ۾ ھن کي واپس وٺي آيو ۽ ھي ئي بيماري ھن جي اتساھ ۽ ڪاميابي جو سبب بني. ھن جي ڪوشش ھئي تہ مرڻ کان پھرين ھي نظريہ اضافت جي باري ۾ مسئلن کي حل ڪري. ھن 1964 جي وچ ۾ علمي ميدان ۾ واپس اچي پنھنجي پسنديدھ سائنسدان فريڊ ھائل جي سائنسي نظرين مان غلطيون ڪڍيون پھريون ڀيرو ھن کي ڀرپور پذيرائي ملي.

ھي اھو دور ھيو جڏھن بليڪ ھول ۽ بگ بينگ متعلق نظريا جھڙوڪر مفروضا ھيا. ڪاسمڪ بيڪ گرائونڊ ريڊيئيشن دريافت ٿي چڪي ھئي ۽ فزڪس ۾ نوان نوان ذرا دريافت ٿيڻ لڳا ھئا. ان دوران اسٽيفن بلئڪ ھول ۽ بگ بئنگ تي تحقيق ڪرڻ جو سوچيو ۽ مقالو Thesis لکيو جو 1966 ۾ منظور ٿيو جنھن کانپوء پروفيسر اسٽيفن ھاڪنگ 24 سالن جي عمر ۾ پي ايڇ ڊي جي ڊگري حاصل ڪئي. مٿئين مقالي کي 2017ع ۾ جڏھن انٽرنيٽ تي اپلوڊ ڪيو ويو تہ تقريبن ھڪ ڏينھن ۾ ھڪ لک ماڻهن ان کي ڊائونلوڊ ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي ۽ ويبسائيٽ تي تمام گهڻو لوڊ پئجي ويو جو ويبسائيٽ کي جام ٿيڻو پيو. ھي واقعو عالمي خبرن جي زينت بنيو. تقريبن 4 سال آئن اسٽائن جي نظريي اضافت تي تحقيق ڪري اسٽيفن ھاڪنگ ثابت ڪيو تہ جي نظريي اضافت جا قانون ڪائنات تي لاڳو ڪيا وڃن تہ يقيني طور تي ڪائنات جو آغاز ھڪ نقطي Singularity کان شروع ٿيو ڇوجو بلئڪ ھول ۾ بہ سنگيولرٽي ٿئي ٿي. ائين ان کان پوء اسٽيفن جي تحقيق جو رخ بلئڪ ھول طرف ٿي ويو ۽ ھن بلئڪ ھول جي باري ۾ ڪافي قابل قبول واضح انڪشاف ڪيا جنھن کي سڄي دنيا تسليم ڪيو ۽ ساراھيو. 1973ع ۾ ھن جو جڳ مشھور ڪتاب

"The Large scale structure of space time

شايع ٿيو.

ھن ڪتاب کانپوء ھاڪنگ ڪوانٽم فزڪس جي ميدان ۾ تحقيق جو آغاز ڪيو. ھن دوران تحقيق ڪندي ھاڪنگ کي معلوم ٿيو تہ فزڪس جي اصولن تحت بلئڪ ھول ۾ ويندڙ شين مان شعاعن جو اخراج ٿيڻ کپي. ھاڪنگ دعوا ڪئي تہ بلئڪ ھول مان ھر وقت Radiations جو اخراج ٿيندو رھي ٿو. انهن Radiations کي شروع ۾ سائنسدانن اھميت نہ ڏني مگر ھاڪنگ جي دريافت بعد فزڪس جي دنيا ۾ تھلڪو مچي ويو. اڄ بہ اسان انهن Radiations کي ھاڪنگ ريڊيئيشن جي نالي سان سڃاڻون ٿا. ان کان پوء اسٽيفن تي انعامن ۽ ميڊلن جي بارش شروع ٿي وئي. ٽي وي ۽ ريڊيو چئنلن تي ھن جا انٽرويو نشر ٿيڻ شروع ٿي ويا.1980 جي ڏھائي ۾ اسٽيفن ھاڪنگ ڪائنات جي آغاز تي تحقيق شروع ڪئي ۽ بگ بينگ کي ھڪ بار وري پنھنجي تحقيق جو موضوع بنايو جنھن جو نتيجو ھي حاصل ڪيو تہ ڪائنات جي آغاز سان ڪائنات کان پھرين وقت نہ ھيو ان ڪري اسان اھو ٻڌائي نٿا سگهون تہ ان کان پھرين ڇا ھيو. 1985 کان پوء ھاڪنگ کان ڳالهائڻ جي طاقت بہ کسجي وئي ۽ ھاڻي ھو لفظن ڳالهائڻ جي قابل نہ رھيو. موت ھن جي ويجهو اچي رھيو ھو جنھن ڪري اسٽيفن مقالا لکڻ بجاء اھڙي ڪتاب تي لکڻ جو سوچيو جنھن ۾ ڪائنات جي اسرارن ۽ رمزن کي انتھائي آسان انداز ۾ سمجهايو وڃي تہ جيئن عوام ڪائنات جي ڳجهن کي سمجهي سگهي. 1988 ۾ ھاڪنگ پنھنجي جڳ مشھور ڪتاب A brief history of time لکيو جنھن جون ھڪ ئي وقت 90 لک ڪاپيون وڪرو ٿيون. ان کان پوء ڪتابن جي شوقينن پنھنجي طرفان ھن ڪتاب کي دنيا جي ڪيترين ئي زبانن ۾ ترجمو ڪيو. ھن ڪتاب کي 1992ع ۾ ڊاڪيومينٽري جي صورت ۾ پيش ڪيو ويو. 1997ع ۾ اسٽيفن ھاڪنگ جي 6 حصن تي مشتمل ٽي وي سيريز بہ آن ايئر ڪئي وئي. ان کان پوء ھاڪنگ 2001ع ۾ ھڪ جڳ مشھور ڪتاب The universe in a nut shell

لکيو. ان کان پوء 2005 ۾ A brief history of tiime لکيو. ان کان پوء رياضي جي دنيا ۾ مشھوري مچائيندڙ ڪتاب "God created the integers" لکيو. ھاڪنگ کي دنيا ڀر جي يونيورسٽين ۾ مدعو ڪيو وڃڻ لڳو. 2007 ۾ اسٽيفن ھاڪنگ کي خصوصي طور تي زيرو گريوٽي فلائيٽ ۾ آندو ويو جتي ان کي معذور جي حيثيت ۾ ڪشش ثقل جي آزاد ماحول جو تجربو ڪرڻ جو اعزاز مليو. اسٽيفن ھاڪنگ ھگز بوسون نالي ذرن کي تسليم نہ ڪندو ھيو مگر بعد ۾ جولاء 2012ع ۾ سرن ليباريٽري ۾ ان جو وجود ثابت ٿيو جنھن تي اسٽيفن پنھنجي شڪست تسليم ڪندي بگز ھوسون جي باري ۾ پھرين پيشنگوئي پيش ڪندڙ سائنسدان کي نوبل پرائيز ڏيڻ جو مطالبو ڪيو. دنيا ڀر جي ملڪن ھاڪنگ کي اعلا اعزازن سان نوازيو. ڪيترن ئي ملڪن جي عمارتن جا نالا ھن جي نالي سان منسوب ڪيا ويا ڇوجو اسٽيفن وقت ۾ سفر ڪرڻ جو ناقد ھيو، ان خاطر 28 جون 2009ع ۾ پنھنجي گهر ھڪ Time traveller پارٽي رکي ۽ ان جو اجلاس اڳئين ڏينھن 29 جون 2009 تي ڪيو تہ ڪلھ رات مون ٽائيم ٽريول جي پارٽي رکي ھئي جنھن ۾ ڪنھن بہ شرڪت نہ ڪئي. ان جو مطلب آھي تہ انسان ڪڏھن بہ ماضي ۾ سفر نہ ڪري پائيندو ڇوجو جيڪڏھن مستقبل ۾ وقت ۾ سفر ڪرڻ ممڪن ھجي ھا تہ ڪو نڪو ٽائيم ٽريولر ان پارٽي ۾ لازمي اچي ھا. 2015 ۽ 2017ع ۾ اسٽيفن ھاڪنگ خلائي مخلوق جي باري ۾ زبردست تحقيق ڪئي ۽ وصيت بہ ڪئي تہ ھن ڪائنات ۾ ڪا ٻي مخلوق لازمي طور تي موجود آھي مگر انسانن کي انهن سان رابطي ڪرڻ جي ڪوشش نہ ڪرڻ کپي جيڪڏھن خلائي مخلوق ٿوري بہ انسان کان زيادھ ترقي يافتہ آھي تہ اھا زمين تي قبضو ڪري انسان جي زندگي کي تباھ برباد ڪري سگهي ٿي بلڪل ائين جيئن ڪولمبس جي آمريڪا دريافت ڪرڻ کانپوء آمريڪين کي سخت تڪليفن سان منھن ڏيڻو پيو. شروع ۾ اسٽيفن ھاڪنگ جي جڏھن ڳالهائڻ واري صلاحيت ختم ٿي تہ ھي آڱرين جي ذريعي لفظن جي چونڊ ڪري تقرير ڪندو ھو مگر 2005ع ۾ ھن جي آڱرين ڪم ڪرڻ ڇڏي ڏنو تہ Intel جي ماھرن ھن جي ڳلن جي حرڪت ذريعي لفظ تحقيق ڪرڻ واري ٽيڪنالاجي متعارف ڪرائي ۽ مختلف يونيورسٽين ۾ تقرير ڪرڻ لاء ھن جي ڳلن کي لوڏي لفظن جي چونڊ ڪندا ھئا ڇوجو ھي ويل چيئر پاڻ بہ ھلائي نہ سگهندو ھيو. ان کي ھلائڻ لاء حڪم ھاڪنگ کي ڳلن طرفان ڏيڻا پوندا ھيا. وفات کان ڪجھ عرصو پھرين مرض ان حد تائين شدت اختيار ڪري ويو جو ان کي ساھ کڻڻ ۾ تڪليف ٿيڻ لڳي جنھن جي ڪري ڪيئي ڀيرا ان کي Ventilator تي رکيو ويو. سيپٽمبر 2013ع ۾ پنھنجي بيماري کان تنگ اچي ھاڪنگ پنھنجي مجبوري کي

تڪليفدھ لفظن جي اظھار ۾ آندو.

"منھنجي خيال ۾ جيڪي ماڻھو شديد تڪليف ۾ مبتلا ھجن انهن کي پنھنجي زندگي ختم ڪرڻ جي حوالي سان قانوني اختيار ڏيڻ کپي اسان جانورن کي اذيت پھچائي نٿا سگهون تہ انسانن کي اذيت ۾ ڇو رکون "

اسٽيفن ھاڪنگ انهي ڳالھ تي زور ڏيندو رھيو جيڪڏھن انسان کي پنھنجي بقا عزيز آھي تہ پوء زمين مان نڪري ڪائنات جي ٻين گرھن تي خود کي آباد ڪرڻ کپي.

If human has to save his existence for coming thousand years then he has to find an alternative of this earthen planet.....

جيڪڏهن انسان کي ايندڙ هڪ هزار سال تائين پنهنجو وجود بچائڻو آهي ته پوءِ کيس هن زميني سياري جو متبادل ضرور ڳولڻو پوندو.

"اسٽيفن هاڪنگ"

ان کان علاوہ ھاڪنگ سائنسدانن کي تنبيھ ڪندو رھيو تہ ڪمپيوٽر ۾ موجود وائرس بہ ايندڙ وقت ۾ ڪمپيوٽر ۽ روبوٽن کي پنھنجي ھٿ وس ڪري انسانن تي حڪمراني ڪري سگهن ٿا ۽ ھي زندگي جي ھڪ الڳ ۽ ھڪ نئين قسم جي حڪمراني ٿي سگهي ٿي. بنا شڪ جي ھاڪنگ جي وڃڻ کان پوء علم فلڪيات ۾ پيدا ٿيڻ واري خال کي پر ڪرڻ مشڪل آھي پر ھي بہ سچ آھي تہ ھاڪنگ جون تحقيقون انسان جي نسل کي ڪاميابين جي نئين موڙ تي پھچائڻ لاء ھڪ اھم سنگ ميل ثابت ٿي سگهن ٿيون.

By Asghar Sagar

وڌيڪ پڙهو

ڪارو مادو Dark matter | اصغر ساگر

MyDairyAsgharSagar January 22, 2019

ڪارو مادو Dark matter

اصغر ساگر

۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

عدم کي ڪجھ بہ نہ چئبو آھي. ائين کڻي چئجي عدم لاموجود آھي. اسان عدم کان آياسين، ھتي موجود آھيون ۽ لاموجود ڏي وينداسين. عدم ۽ لاموجود جو سفر ھر ڪنھن سان ڳانڍاپيل آھي. جنھن کي اسان لاموجود سفر چئون ٿا اھو ڪائنات ۾ موجود آھي ڇوجو اسان لاموجود کان آياسين ۽ موجود اظھار ٿياسين. ڪائنات لاموجود ۽ موجود سفر جي ڳانڍاپي سان پنھنجي اڪاين کي مربوط ڪيون پنھنجو اظھار ڪري ٿي پئي. ڪي شيون موجود آھن جن کي ڏسون ٿا ۽ ڪي شيون لاموجود آھن جن کي ڏسي نٿا سگهون پر احساسن جي ادراڪ سان انهن جي پتي جي ڄاڻ رھي ٿي.

فزڪس جا شاگرد جوڙاپت Pair Production ۽ فنا Annihilation جي تجربي شدھ حقيقت کان ضرور واقف ھوندا. جڏھن ھڪ فوٽان Photon ڪنھن نيوڪلي Neuclei سان ٽڪرائي ٿو تہ 2 ليپٽان Lepton پيدا ٿين ٿا جن ۾ ھڪ اليڪٽران Electron سڏرائي ٿو ۽ ٻيو پازيٽران Positron سڏائي ٿو. فوٽان مادي جو ذرو ناھي يعني فوٽان مادو ناھي ان جي ٽڪراء سان اليڪٽران پيدا ٿين ٿا جيڪي مادي جا ذرا آھن. مطلب عدم موجود مادو Matter out of nothing پيدا ٿي ويو. جيڪي ماڻھو ڪوانٽم فليڪچوئيشن Quantum fluctuation کان باخبر آھن اھي ڄاڻن ٿا مادي جي عدم مان پيدا ٿيڻ تي موجودھ دور جي فزڪس کي يقين آھي.

ھاڻي ڪجھ ڪئار Quarks وٺو ۽ ڪجھ ليپٽان Lepton (اليڪٽران) وٺو انهن جي ميلاپ سان نئون ايٽم Atom تخليق ڪري سگهجي ٿو. ڪيڏي عجيب ڳالھ آھي نئون ايٽم تخليق ڪرڻ ڄڻ تہ مادو تخليق ڪرڻ آھي ڄڻ ڪائنات تخليق ڪرڻ آھي.

بھترين اندازا ٻڌائن ٿا ڪائنات ۾ ڪل ايٽمن جي تعداد ھڪ کان پوء ايندڙ انهن ٻڙين جي برابر عددن جيتري آھي. جيڪڏھن ڪائنات جي موجود ستارن ۽ سيارن جو مادو جمع ڪجي تہ ھن ڪائنات ۾ مادي ۽ توانائي جي ڪل مقدار 0.5 بيھي ٿي يعني پورو ھڪ فيصد بہ نہ صرف ھڪ جي اڌ جيترو. جيڪڏھن ھيڊروجن گئس بہ جمع ڪئي وڃي جيڪا ستارن ۽ سيارن جي خلا جي درميان ٿئي ٿي جنھن کي اسان روشني جي موجودگي ۾ ڏسي نٿا سگهون ان کي ملائي ڪائنات ۾ موجود مادو ۽ توانائي 4 فيصد بيھي ٿو.

باقي 96 فيصد ڪارو مادو ۽ ڪاري توانائي آھي جنھن کي اسان ڏسي نٿا سگهون.

(1) 4 سيڪڙو عام مادو

(2) 23 سيڪڙو ڪارو مادو

(3) 73 سيڪڙو ڪاري تونائي.

(4) ڪاري مادي جي عمر 13.7 ارب سال

1920ع تائين سائنسدانن کي ڪھڪشائن جي خبر نہ ھئي. ھبل دوربين ذريعي سائنسدانن کي اڻ کٽ پکڙندڙ ڪھڪشائن جي خبر پئي نہ تہ پھرين ھڪ ڪھڪشان جو تصور ھيو جنھن ۾ اسان رھون ٿا.ان کان پوء بگ بينگ ۽ بليڪ ھولن جا تصور اڀري آيا.

ھاڻي اسان کي پھرين ڪشش ثقل کي سمجهون ٿا جيئن اسان کي ڪاري مادي جي وڌيڪ اھميت جي خبر پوي تہ ڪيئن ڪارو مادو پاڻ ۾ وڏي ڪشش ثقل رکي ٿي انهي سان گڏ وڏي ڌڪ رکي ٿو ۽ بي انتھا تيزي رکي ٿو جيڪي عمل ڪشش ثقل ۾ موجود ناھن.

ھي ڪائناتون ھڪ ٻئي کان ڀڄنديون پري ٿينديون رھن ٿيون ڇا اتي توانائي سان پوراء ٿئي ٿو يا ڪشش ثقل سان. ايڏي وڏي ڪائنات جي پکڙجڻ لاء ڪشش ثقل تمام گهٽ آھي ان جو گهڻو مقدار کپي. اسان جي ڪائنات جو سمورو مادو بہ ملي ان جو پوراء نٿو ڪري سگهي. تہ پوء اھا ڪھڙي طاقت آھي جيڪا مادي کي ھڪ ٻئي پرتي ڌڪي رھي آھي.

ڪشش ثقل ڪنهن بہ صورت ۾ ڪائنات جو بنيادي فورس نہ آهي پر هڪ هنگامي حقيقت آهي جيئن گرميءَ جو درجو هڪ هنگامي نتيجو آهي جيڪو خوردبيني ذرڙن جي چرپر مان اڀري ٿو. ٻين لفظن ۾ ڪائنات ۾ جيڪو ڪجھ ٿي رهيو آهي انهيءَ ۾ ڪشش ثقل هڪ سائيڊ افيڪٽ آهي نہ ڪي سبب. ڪاري مادي جو نظريو خلا Space، وقت Time ۽ ڪشش ثقل Gravity واري نطريي کي يڪسر تبديل ڪري رھيو آھي.

ڪاري مادي جي نظريي اڀرڻ سان اسان مشاهدي هيٺ ايندڙ ڪائنات کي ڏسون ٿا تہ ڪارو مادو ڪائنات جي اندر ڪھڪشائن ۾ موجود ڪشش ثقل Gravity، مادي Matter ۽ گيس Gas جي مجموعي قوت کان وڌيڪ آهي.

ڪاري مادي جو نظريو انقلابي نظريو آھي جيڪو خلا Space ۔ وقت Time ۽ ڪشش ثقل Gravity تي ٻيھر سوچڻ جي دعوت ڏئي ٿو ۽ جھڙوڪر آئينسٽائين جي ڪشش ثقل واري نظريي کي رد ڪري ٿو.

ڪنھن بہ مادي يا شي کي ڏسڻ لاء ضروري آھي تہ اھو مادو روشني کي پاڻ ۾ جذب ڪري ٿو يا خارج ڪري ٿو. جيڪڏھن اھو مادو روشني خارج ڪري تہ اھا شي اسان کي رنگين نظر ايندي، اھو مادو جيڪڏھن روشني کي جذب ڪندو تہ اھا شي ڪاري نظر ايندي. پر اھي علامتون ڪاري مادي ۾ موجود ناھن باقي ڪارو مادو ڪشش ثقل جي تمام وڏي مقدار فراھم ڪري ٿو. ھي مادو لڪل آھي. ڪشش ثقل فراھم ڪرڻ جي بنياد تي ڪارو مادو مختلف ڪھڪشائن جي ترتيب رکيون ويٺو آھي. ڪاري مادي جي ڪري تارا ۽ سيارا ڪھڪشان نٿا ڇڏين. ڪائنات وسيع آھي ڏينھون ڏينھن پکڙجي رھي آھي. اسان جا ستارا ۽ سيارا ڪھڪشان کي ڪاري مادي جي ڪري نٿا ڇڏن جيڪو کين سڪ پڪڙيون بيٺو آھي.

اسان ڄاڻون ٿو ڪائناتون لڳاتار وڌيڪ پکڙجي رھيون آھن. انهن جي پکيڙ جي رفتار کي ڪيئن ماپجي؟ حاضر دور جي فلڪياتدانن وٽ رفتار جي پيمائش جو ھڪ طريقو رھيو اھو ھيو سپرنووا جي ڦٽجڻ جو منظر. سپرنووا ڌماڪو ھڪ مرندڙ ستاري جو آخري ڌماڪو ٿئي ٿو جنھن کان پوء ڦاٽي پوي ٿو ۽ تمام وڏو شعلو طاقتور دوربينن ذريعي آسمان تي ڏسي سگهجي ٿو. سپرنووا جو ھي قسم ڪائنات جي پکيڙ جي رفتار جي پيئمائش جو مناسب ترين وسيلو آھي.

ھن ٽيڪنڪ جو طريقو ھن ريت ھيو جيڪڏھن سپرنووا وڌيڪ چمڪ ۽ ڌماڪي سان ڦاٽي ٿو تہ اھو ويجهو آھي جيڪڏھن مدھم چمڪ ۽ ڌماڪي سان ڦاٽي ٿو تہ دور آھي. پيمائش جو ھڪ ٻيو طريقو جڏھن ستارا اسان جي ويجهو اچن ٿا تہ اھي نيرا نظر اچن ٿا جڏھن ستارا اسان کان دور وڃن ٿا تہ اھي ڳاڙھا نظر اچن ٿا جيترو تارو گهڻو ڳاڙھو اھو اسان کان اوترو دور وڃي ٿو. ڪھڪشائون ڳاڙھيون نظر اچن ٿيون مطلب اسان کان دور آھن. جڏھن اسان ھڪ رخ ۾ ٻہ ڪھڪشائون ڏسون ٿا ھڪ گهٽ ڳاڙھي ۽ ٻي گهڻي ڳاڙھي اسان چوندا آھيون گهڻي ڳاڙھي ڪھڪشان گهٽ ڳاڙھي ڪھڪشان کان دور وڃي رھي آھي اسان کان بہ. ھڪ ڪھڪشان ٻي ڪھڪشان کان ٻيڻي يا وڌيڪ رفتار سان دور ٿي رھي آھي. ان ڪري ڪھڪشان جو رنگ ان جي رفتار کي ظاھر ڪري ٿو.

ڪھڪشائن جي پيمائش جي ٻنهي طريقن تي سائنسدانن ۾ ڪوبہ اختلاف ناھي. 1998ع ۾ اھا ئي ٽيڪنڪ استعمال ڪندي ٻہ وڏا تجربا ڪيا ويا جنھن ۾ ڏور کان ڏور سپرنووا جي رفتار جو مطالعو ڪيو ويو. تجربن مان معلوم ٿيو تہ ڪائنات جي پکيڙ وارن نظرين مطابق پيش ڪيل پيشنگوين جي نسبت ڪائنات جي سڀ کان دور سپرنووا قدرن وڌيڪ مدھم ھيو مطلب ستارا فاصلي کان وڌيڪ گهڻو گهڻو دور ھيا. اھڙو نتيجو ڏسي ماھر تجسس ۾ پئجي ويا. ايستائين سمجهيو پئي ويو تہ ڪشش ثقل صرف قوت آھي ۽ ستارا ڏور کان ڏور وڃن ٿا پيا ان ڪري ئي ڪائنات جي پکيڙ جي رفتار سست کان سست ٿيندي پئي وڃي اھو ئي حساب ڪتاب لڳائي 1998ع جا تجربا ڪيا ويا. سائسدانن کي يقين ھيو تہ انهن ڏور کان ڏور موجود سپرنووا جي فاصلي جو اندازو ڪشش ثقل جي عددي شمار سان لڳايو ھو جيڪو بلڪل درست ھيو پر ھاڻي سپرنووا اندازي کان وڌيڪ مدھم نڪتو تہ سائنسدانن کي وڌيڪ حيرت وٺي وئي ڄڻ ڪائنات جا ستارا ڪشش ثقل مطابق لڳايل اندازن تي پورا نہ اتريا. حيرت وارا تجربن مطابق ڪائنات جي پکيڙ جي رفتار گهٽ نٿي رھي آھي پر وڌي رھي آھي.ھن نتيجي سائنسدانن کي چڪرائي ڇڏيو. انهن جي نظريي مطابق ھنن جي حساب سان ڪائنات جي رفتار کي وقت جي حساب سان سست ٿيڻ کپندو ھيو پر 1998ع جو تجربو ڊيٽا حاصل ڪيل پراڻي تجربي جي نفي ڪري رھيو ھو. نتيجو اخذ ڪيو ويو تہ ڪائناتون جنھن حساب سان ھڪ ٻئي کان دور وڃي رھيون آھن ۽ جنھن تيزي سان انهن جي رفتار وڌي رھي آھي ان مان انهن کي معلوم ٿيو تہ ڪھڪشائن کي ھڪ ٻئي کان ڌڪي پري ڪرڻ واري ھڪ ٻئي قسم جي ڪشش ثقل آھي جيڪا شين کي ھڪ ٻئي کان ڌڪي دور ڪري ٿي.

ان کي اسان ڌڪ ڪشش ثقل (قوت دفع واري ڪشش ثقل) Repulsive Gravity چئي سگهون ٿا. نھايت حيرت جي ڳالھ آھي جڏھن آئنسٽائن نظريو اضافيت General thery of relativity پيش ڪيو تہ ھن پنھنجي مساوات ۾ ستارن کي ھڪ ٻئي کان پري رکڻ لاء Cosmological Constant ڏنو ھو يعني آئنسٽائن بہ ڌڪ ڪشش ثقل فرض ڪئي ھئي. ھن کي فرضي ڪشش ثقل جي ان ڪري ضرورت پيش آئي جو خلا مادي جي قربت ۾ ڏوڙ کائي ٿي ۽ ڪشش ثقل کي قوتي ڪشش بنائي ٿي. ھن ڄاتو پئي تہ ڪشش ثقل جي ڪشش ڪنھن ڌڪ ڪشش ثقل جي غيرموجودگي ۾ ڪائنات کي واپس پوئين پير ڇڪي سڪيڙي ڇڏيندي. پر بعد ۾ ھبل ٻڌايو تہ ڪائنات تيزي سان ٻاھر پکڙجي رھي آھي تہ آئنسٽائن پنھنجي ڪاسمولوجيڪل ڪانسيپٽ کي مساواتن مان ڪڍي ڇڏيو ۽ ان کي پنھنجو عظيم غلطان Biggest Blunder سڏيو پر ھاڻي جي تجربن مان پتو پيو آھي تہ اسان جي مشاھدن جي تسڪين ان وقت تائين ممڪن ناھي جيستائين اسان اسان ڌڪ ڪشش ثقل Repulsive Kind of Gravity جھڙي ڪشش کي تصور ۾ نہ آڻيون ڄڻ تہ آئنسٽائن جو پھريون خيال ڌڪ ڪشش ثقل طرف مبذول ھيو. 1998ع جي تجربن بعد نين ڳالهين جو پتو پيو تہ ڪائنات جي ھر ڪھڪشان ٻاھر طرف پکڙجي رھي آھي ۽ ان جي رفتار ۾ ھر گذرندڙ وقت سان گڏ واڌ ٿي رھي آھي ايتري بي پناھ توانائي جيڪا سيارن ۽ ستارن کي بي پناھ قوت سان ٻاھر ڌڪي رھي آھي ڇا اھا ڪشش ثقل جو وسيلو ٿي سگهي ٿي؟

سائنسدان ان نتيجي تي پھتا تہ ڪائنات ۾ ھڪ خاص قسم جي توانائي موجود آھي جيڪا طاقت ۾ بيحد آھي اھا ئي توانائي جيڪا فلڪي جسمن کي ٻاھر ڌڪي رھي آھي ۽ ان ئي رفتار سان تيزي پيدا ڪري رھي آھي يعني ان جي رفتار لڳاتار وڌي رھي آھي سائنسدانن موزونيت سان ان کي ڪاري مادي جو نالو ڏنو.

ڪاري مادي جو پتو ان وقت پيو جڏھن پروفيسر فرٽز وڪي قوما ڪلسٽر ڪھڪشان جو مشاھدو ڪري رھيو ھو. مشاھدي دوران ھن پاتو ڪھڪشائن جي حرڪت تمام تيز آھي يعني ڪھڪشائون ايتري تيز حرڪت ڪري رھيون آھن جو ايتري حرڪت انهن جي وس ۾ ناھي مطلب اھڙو ڪو مادو موجود آھي جو انهن ڪھڪشائن کي حرڪت ڏيڻ ۾ مدد ڪري رھيو آھي پر ڏسڻ ۾ نٿو اچي. سائنسدانن ان مادي جو نالو ڪارو مادو تجويز ڪيو. اھڙي ريت ڪاري مادي جو نظريو وجود ۾ آيو.

جڏھن اسان ڪنھن تاري کي ڏسندا آھيون تہ ستاري مان اچڻ واري روشني سڌو اسان طرف اچي ٿي. پر پنھنجي ۽ ستاري جي درميان ڪا ڳري شي رکو تہ سڌي اچڻ واري روشني سڌو اوھان طرف نہ ايندي پر اھا ڪھڪشان جي ڪري ڏوڙي ٿي ويندي جيڪو ان وڏي ڪھڪشان جي ڪاري مادي جي ڪشش ثقل جي ڪري ٿيندو. ھي بلڪل ائين آھي جيئن ھڪ اپٽيل بلور Convex lens روشني کي موڙي ٿو ان عمل کي اسان ڪشش ثقلي بلور Gravitational lensing جو عمل چئون ٿا. ھن ڪشش ثقلي بلوريت Gravitational lensing جي مدد سان اسان ڪنھن بہ ڪھڪشان جي جسامت ۽ روشني تي ڪشش ثقلي ڇڪ Gravitational pull جو اندازو لڳائي سگهون ٿا. اھڙي طرح 1998ع ۾ چوڪور Causar کان اچڻ واري روشني مڙي رھي ھئي سائنسدانن جي مشاھدي ڪرڻ تي معلوم ٿيو تہ روشني ٻن چوڪور causar کان اچي رھي آھي حقيقت ۾ اھا ھڪ آھي جيڪا روشني کي موڙي رھي آھي ائين ڪاري مادي جي موجودگي يقيني ٿي وئي.

اسان ڄاڻون ٿا ڪارو مادو موجود آھي ۽ ان ۾ ڪشش بہ موجود آھي. ڪشش ان وقت ممڪن آھي جڏھن ڪنھن آبجيڪٽ جو مايو Mass يقيني ھجي تہ بغير مايي جي ڪنھن شي جي ڪشش ثقل نٿي ٿئي. ڪارو مادو ڪائنات جي رازن مان ھڪ راز آھي جنھن کي ڏسي نٿو سگهجي پر ڪاري مادي جي ڪشش ثقل جي جاچ ڪري سگهجي ٿي ڇوجو ان ڪشش ثقل جي ڪري ڪھڪشائن جي رفتار بہ متاثر ٿئي ٿي. ڪارو مادو اھو واحد مادو آھي جيڪو ھڪ ٻئي وٽان گذري ٿو پر ٽڪرائي نٿو ۽ ڪارو مادو سڄي ڪائنات ۾ موجود آھي ۽ اسان جي آسپاس بہ.

ڪارو مادو نظر نٿو اچي ۽ ھر ھنڌ موجود آھي پر ڳولجي سوال ذھن ۾ اچي ٿو ۽ اتي جواب اڀري ٿو. روشني جا شعاع مادي جي قريب گذرن ٿا تہ اتي موڙ کائن ٿا جنھن کي ڪائناتي موڙ Universal curvature سڏيو وڃي ٿو يعني روشني جا شعاع جڏھن ڪنھن گرھ جي قريب گذرن ٿا تہ اتي موڙ کائن ٿا. سائنسدانن ڪائنات ۾ روشني جي پيدا ٿيندڙ موڙن Curves جو مطالعو ڪيو انهن کي پتو پيو تہ دور پولارن مان سيارن جي حصن کي لڳي روشني جا شعاع موڙ کائن ٿا جڏھن تہ اتي ڪابہ شي موجود ناھي. اتي اھا روشني موڙ ڇو ٿي کائي؟. روشني گرھن جي حصي سان لڳي موڙ کائي ٿي لڳي ٿو اتي جسم موجود آھي پر اسان ڏسي نٿا سگهون. انهن موڙن جي بنياد تي ڪاري مادي جا نقشا ٺاھيا ويا.

انهي مان ثابت ٿيو تہ ڪارو مادو موجود آھي ۽ ڪارو مادو ۽ ڪاري توانائي ھر جڳھ موجود آھن. انهن جا ڪروڙين ذرڙا اسان جي جسم مان آرپار گذرن ٿا پر اسان ڏسي ۽ محسوس نٿا ڪري سگهون.

ڪارو مادو پنھنجي ماھيت ۾ عام مادي کان ڪافي مختلف آھي. ھن جا ذرا اسان جي مادي جي ذرن کان ڳرا ٿين ٿا. انهن تي برقي مقناطيسي چارج بہ ٿئي ٿي. پر تجسس واري ڳالھ تہ اسان جي روشني جي شعاع سان انهن جو گڏيل اثر (تعامل) Interaction بلڪل نٿو ٿئي جيئن عام مادي جي ذرن ۾ ٿئي ٿو سواء ان جي تہ روشني شعاع ڪاري مادي جي ڪشش ثقل Gravity ۾ موڙ کائن ٿا. اھڙو ڪو ٻيو تعلق روشني جي شعاعن ۽ ڪاري مادي يا ڪاري توانائي جي درميان نٿو پاتو وڃي.

ڪھڪشائن ۾ اھڙو مادو ٿئي ٿو جيڪو نہ روشني منعڪس ڪري ٿو نڪي ڪنھن قسم جي توانائي ڪڍي ٿو پر ھي ڪھڪشائن ۾ موجود آھي ان ڪري ڪھڪشائون پنھنجي موجود شڪل ۾ موجود آھن. سائنسدانن مطابق ڪارو مادو ڪائنات ۾ ڍانچي طور ڪم ڪري ٿو. هن کي ڪارو مادو ان ڪري چيو وڃي ٿو جو عام مادي جي مقابلي ۾ هي ڪنهن بہ مادي سان عمل ڪونہ ڪندو آهي.

ڪارو مادو نہ تہ روشني جذب ڪندو آهي نہ ئي روشني خارج ڪندو آهي پر ان جي ڪشش ثقل جو اثر عام مادي تي پوندو آهي.

ڪائنات جي ابتدا ۾ ڪاري مادي ٻج وانگر ڪم ڪيو جنھن سان جڙي عام مادي کي ڪھڪشائن ۽ ٻين وڏن جسمن ٺاھڻ جو موقعو مليو.

ان جي باري ۾ ڄاڻ صرف ان جي ڪشش ثقل Gravity جي ڪري حاصل ٿي سگهيو. اهو ڪشش ثقل Gravity پري تائين موجود ڪهڪشانن جي طرفان ايندڙ روشني کي موڙي ڇڏي ٿي ان عمل کي ثقلي بلوريت يا ثقلي عدسو Gravitational lensing چيو ويندو آهي.ان عمل جي مدد سان فلڪياتي ماهرن ڪاري مادي جي پوشيده رازن کي ظاهر ڪيو.

سائنسدان سمجهن ٿا ڪارو مادو ڪو ھڪ ڪوانٽم ذرو آھي جو عام مادي تي بلڪل اثر نٿو ڪري پر ان جو شاھديون ڪائنات ۾ موجود روشني جي ثقلي بلوريت Gravitatioal lensing جي عمل مان گذرڻ جي ڪري ملن ٿيون ڇوجو تمام مادن وانگر ھي ثقالت پيدا ڪري ٿو ۽ ھي ثقالت وڏين وڏين ڪھڪشائن جي جهنڊن ۾ روشني کي موڙڻ جو ڪم ڪري ٿي ڄڻ تہ ڪاري مادي جي بنيادي ذريعي کي دريافت ڪرڻ اڃان باقي آھي پر پڪي ثبوت سان چئي سگهجي ٿو تہ ڪارو مادو وجود رکي ٿو.

سائنسدانن مطابق مادي جا ذرا اليڪٽران ۔ پروٽان ۽ نيوٽران نظر اچن ٿا تيئن ڪاري مادي جا ذرا ٿين ٿا اھي تمام ڳرا ٿين ٿا ۽ بيحد باريڪ بہ ۽ ھر جڳھ موجود ٿين ٿا..

پوري ڪائنات تاريڪ مادي سان ڀريل آھي اھي ھر شي مان آرپار ٿي وڃن ٿا اسان جي جسمن مان بہ. ھر وقت اسان جي جسمن مان ڪاري مادي جا ڪروڙين تاريڪ ذرڙا گذرندا رھن ٿا. اسان جي جسمن جي ڇا حيثيت آھي ڪاري مادي جا اھي ذرڙا زمين يا ٻين گرھن مان ائين گذرن ٿا جيئن ڇاڻي مان اٽو. ڪاري مادي جا ذرا عام فوٽانن Photons ۽ نيوٽرانن Neutrons وانگر .... عام ايٽم جا Nuclei ھن سان ٽڪرائي پنھنجي موجودگي جو عام طور تي اظھار نٿا ڪن. سائنسدانن ايتري عرصي ۾ ڪنھن بہ ھڪ ذري جي ٽڪراء کي نوٽ ناھي ڪيو ڇوجو ڪاري مادي جا ذرا زمين يا گرھن مان ھيٺ تائين ائين گذرن ٿا جيئن زمين جي مٿان ٻيا ذرا يعني مادي جي عام ذرن يا نيوٽرونن جي موجودگي ائين نٿي ٿئي جھڙي طرح انهن جي زمين مٿان ٿئي ٿي. سائنسدانن غارن ۾ اھڙيون ليباريٽريون نصب ڪيون آھن ۽ انهن ۾ اھڙا جاچڻا Detecter لڳل آھن جيڪي زيرو گرمي پد تي بہ ھروقت اھڙي ذرڙي کي پڪڙڻ لاء بي تاب رھن ٿا جيڪو ڪاري مادي جو ذرو ٿي سگهي ٿو.

سائنسدان ڪاري مادي جي مفروضي سان ڪافي مطمئن آھن پر ھن مھل تائين تجربن جي مدنظر ڪاري مادي جي حقيقت ھجڻ جون حقيقي گواھيون ملن ٿيون.

نوٽ :-

ڄاڻڻ کپي تہ ڪارو مادو Dark matter ۽ ضد مادو Anti matter الڳ شي آھي. جڏھن مادو ۽ ضد مادو ھڪ ٻئي جي ويجهو اچن تہ ڌماڪو ٿيندو ۽ تمام گهڻي مقدار ۾ توانائي پيدا ٿيندي. سائنسدانن حساب لڳايو آھي ھڪ گرام ضد مادي مان حاصل ٿيڻ واري توانائي جي مدد سان ھڪ پوري خلائي راڪيٽ کي ٻاھر موڪلي سگهجي ٿو ۽ ھڪ ڪار کي سڄي زمين جو چڪر لڳرائي سگهجي ٿو.

وڌيڪ پڙهو