ڪافي ڪاوشن ۽ تجربن بعد سائنسدان روشني جي في سيڪنڊ جو اندازو لڳائي چڪا ھئا جيڪا 3 لک ڪلوميٽر في سيڪنڊ آھي ۽ پوري ڏينھن يعني 24 ڪلاڪن ۾ ڪل 86400 سيڪنڊ ٺھن ٿا. جيڪڏھن اسان ڏينھن جي بيان ڪيل 86400 سيڪنڊن کي روشني جي رفتار سان ضرب ڪريون تہ روشني جي ھڪ ڪلاڪ ۾ طئي ڪيل ڪل فاصلي جي قيمت ھڪ ارب اسي سو ملين ڪلوميٽر 1,080,000,000Km معلوم ٿي ويندا. اھڙي طرح ضرب در ضرب سان ھڪ سال ۾ طئي ڪيل مفاصلو 94 کرب لڳ ڀڳ بيھي ٿو.
ائين کڻي سمجهجي تہ روشني جي سال ڀر ۾ ڪائنات ۾ ھڪ جڳھ کان ٻي جڳھ تائين طئي ڪيل مفاصلي کي فلڪياتي ماھر نوري سال جو نالو ڏيئي فلڪي جسمن جيئن ستارن کان سيارن يا ڪھڪشان جي درميان وڏن وڏن فاصلن کي ماپڻ لاء ھڪ مبھم اصطلاح ٺاھي آھي. نوري سال ھڪ فاصلو آھي جو روشني ڪائنات ۾ ھڪ جڳھ کان ٻي جڳھ تائين طئي ڪري ٿي ۽ ھڪ نوري سال فاصلي جي ڪل قيمت 9،460،800،000،000Km چورانوي کرب سٺ ارب اسي ڪروڙ ڪلوميٽر بيھي ٿي.
ھڪ خلاباز صرف 12.5 نوري منٽ جي فاصلي تي موجود ڳاڙھي سياري تي وڃڻ لاء خلائي جھاز ۾ سوار ٿئي تہ پنھنجي منزل مريخ تي پھچڻ ۾ انهن کي 6 مھينن کان سال لڳندو. اسان جي نظام جو ننڍو گرھ پلوٽو جيڪو 4.5 نوري ڪلاڪ جي دوري تي پنھنجي مدار ۾ ڦري ٿو پيو ان تائين پھچڻ ۾ خلابازن کي 10 سال لڳندا. ھڪ اھم ۽ قريبي ستارو پروڪيسما سينٽوري Proxima Centauri جيڪو سج کان پوء گرھ زمين جو ٻيو قريب ترين ستارو آھي اھو بہ چار نوري سال جي فاصلي تي جڳمڳ جرڪي ٿو پيو.
نوري سال ھڪ سال لاء استعمال ٿئي ٿو. ھڪ سال ۾ روشني جيترو مفاصلو طئي ڪري ٿي ان کي نوري سال چئبو آھي. جيڪڏھن نوري سال کي ڪلوميٽرن ۾ تبديل ڪيو وڃي تہ نوري سال 9 کرب ڪلوميٽرن جي برابر ٿيند ۽ جيڪڏھن ھڪ نوري سال کي ميلن ۾ تبديل ڪيو وڃي تہ 6 کرب ڪلوميٽر بيھن ٿا. اسان جي ۽ ڪھڪشان جي مرڪز کان فاصلو 26 ھزار نوري سال آھي جڏھن تہ ڪھڪشان کان اينڊروميڊا تائين فاصلو 2.5 ملين نوري سال آھي. فلڪيات ۾ اسان جو واسطو وڏن جسمن سان پوي ٿو انهن جي پيمائش ڪرڻ لاء نوري سال جھڙي پيماني جي ضرورت پوي ٿي.
نوري سال ھڪ فاصلي ماپڻ جي اڪائي آھي جنھن کي ly سان ظاھر ڪيو وڃي ٿو. ھڪ نوري سال ان مفاصلي کي چيو وڃي ٿو جيڪا روشني ھڪ سال ۾ طئي ڪري ٿي.
اسان وٽ ڪيئي پيمانا آھن جنھن سان اسان فاصلو ماپيون ٿا جيئن ملي ميٽر ۔ سينٽي ميٽر ۔ انچ ۔ فٽ ۔ يارڊ ۔ ڪلوميٽر ۔ ميل وغيرھ آھن پر ڪي اھڙا فاصلا وڌيڪ دور ٿيندا وڃن ٿا جن کي مروج پيمانن يا اڪاين سان ماپڻ مشڪل ٿي وڃي ٿو مثال طور اسان جي پاڙيسري ڪھڪشان اينڊروميڊا جنھن کي Messier 31 يا M31 سڏيو وڃي ٿو اھا اسان کان ايترو دور آھي جو روشني 30000 ھزار ڪلوميٽر في سيڪنڊ طئي ڪري ٿي ان يڪسان رفتار سان 25 لک سالن جيترو فاصلو طئي ڪندي ايترو فاصلو اينڊروميڊا ۽ اسان جي ڪھڪشان جي وچ ۾ آھي. ھڪ اندازو ڪريو تہ ان فاصلي کي ڪلوميٽر يا ميل ۾ ماپڻ ڪيترو ڏکيو آھي. جيڪڏھن سوچجي تہ روشني ھڪ سال ۾ لڳ ڀڳ 9460800000000 مفاصلو طئي ڪري ٿي تہ 25 لک سالن ۾ ڪلوميٽرن يا ميلن جا ڪيترا عدد ٿيندا. انساني شمار ختم ٿي ويندو ۽ ھڪ عام سائنسدان کي ان کي
سائنسی اندازِ خط Scientific Notation ۾ لکڻو پوندو.
ھي مثال اسان جي قريبي ڪھڪشان جو آھي پر اڃان ان کان وڌيڪ مفاصلي تي ڪھڪشائون ۔ نيبولا ۔ ڪلسٽر ۔ سپرڪلسٽر وغيرھ آھن.
انهي فاصلي کي مدنظر رکندي سائنسدانن کي ضرورت محسوس ٿي تہ فلڪياتي فاصلن جي پيمائش لاء مروج پيمانا ناڪافي آھن. ان ڪري ئي فلڪياتي فاصلن جي تعين لاء فاصلن کي روشني سان نسبت ڏني وئي جنھن کي اسان نوري سال Light year سڏيون ٿا. فلڪياتي فاصلن جي ماپ کي روشني سان ان ڪري نسبت ڏني وڃي ٿي ڇوجو روشني جي رفتار خلا ۾ مستقل رھي ٿي. اسان روشني جي رفتار کي c سان ظاھر ڪريون ٿا
اسان کي نوٽ ڪرڻ کپي تہ اسان جي ھن ڪائنات جي ماپ 93016000000 آھي.
c=299792458m|s
مطلب روشني 299792458 ميٽرن جو فاصلو ھڪ سيڪنڊ ۾ طئي ڪيو آھي.
نوري سال ly: اھو فاصلو جيڪو روشني سال ۾ طئي ڪري ٿي.
فرض ڪيو تہ توھان A نقطي تي ويٺل آھيو. ۽ توھان جو دوست B نقطي تي ويٺل آھي. توھان کي وچ وارو فاصلو طئي ڪرڻو آھي. توھان ھڪ ميٽر کڻي آساني سان فاصلو معلوم ڪيو ٿا. ھاڻي اچون ٿا زمين ۽ گرھن جي وچ فاصلو معلوم ڪرڻ لاء. زمين ۽ گرھن جي وچ ۾ فاصلو معلوم ڪرڻ لاء ڪروڙين اربين ميٽر کپن جن کي توھان ھندسن ۾ لکي نٿا سگهو پر نوري سال سان ماپي سگهو ٿا.
روشني ھڪ سيڪنڊ ۾ فاصلو طئي ڪيو = 299792458 ميٽر
ھاڻي اسان سيڪنڊ وڌايون ٿا ۽ ھڪ سال ۾ جيترا سيڪنڊ ٿين ٿا اھي کڻون ٿا.
1 سال=31536000 سيڪنڊ
ھاڻي روشني 31536000 سيڪنڊن ۾ مفاصلو طئي ڪيو= y کي فرض ڪريون ٿا.
جيئن تہ وقت وڌي رھيو آھي تہ فاصلو بہ وڌي رھيو آھي. وقت ۽ فاصلو وڌي رھيا آھن تہ ٻنهن جي وچ ۾ تناسب جو عمل ٿيندو.
1سيڪنڊ : 31536000 سيڪنڊ : : 299792458 ميٽر : y ميٽر
1÷31536000=299792458÷y
ھاڻي ھتي y جي قيمت معلوم ڪرڻ سان
y=9.454x10^15 ميٽر
ھي ميٽر اھي فاصلو آھن جيڪي روشني ھڪ سال ۾ طئي ڪري ٿي. ھن رقم کي لکڻ لاء ڪافي وقت ۽ جڳھ درڪار ٿئي ٿي ان ڪري جسمن جي وچ ۾ فاصلو معلوم ڪرڻ لاء نوري سال جو پيمانو استعمال ڪيو وڃي ٿو.
0 comments:
Post a Comment